Μεθοδολογία προσδιορισμού περιοχών ευάλωτων σε πλημμύρες συμφωνα με την Oδηγία 2007/60

Η παρούσα διπλωματική εργασία έχει ως σημείο εκκίνησης την Οδηγία 2007/60 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ''Για την Αξιολόγηση και Διαχείριση των Κινδύνων Πλημμύρας''. Το αντικείμενο της εργασίας επικεντρώνεται στο άρθρο 4 της Οδηγίας, την Προκαταρκτική Αξιολόγηση των Κινδύνων Πλημμύρας και ιδίως στην παράγραφο 2 και τα στοιχεία: ''β) περιγραφή των πλημμυρών οι οποίες σημειώθηκαν κατά το παρελθόν και είχαν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στις ανθρώπινες ζωές, στις οικονομικές δραστηριότητες και στο περιβάλλον, όταν υπάρχει ακόμη πιθανότητα παρόμοιων μελλοντικών συμβάντων, συμπεριλαμβανομένων της έκτασης της πλημμύρας, των οδών αποστράγγισης και της αξιολόγησης των αρνητικών επιπτώσεων που προκάλεσαν '' και ''δ) αξιολόγηση των δυνητικών αρνητικών συνεπειών των μελλοντικών πλημμυρών στην ανθρώπινη υγεία, το περιβάλλον, την πολιτιστική κληρονομιά και την οικονομική δραστηριότητα, λαμβανομένων υπόψη στο μέτρο του δυνατού ζητημάτων όπως η τοπογραφία, η θέση των υδατορρευμάτων και τα γενικά υδρολογικά και γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά τους, συμπεριλαμβανομένων των πλημμυρικών περιοχών ως φυσικών επιφανειών κατακράτησης, η αποτελεσματικότητα των υφισταμένων τεχνητών υποδομών προστασίας από τις πλημμύρες, η θέση των κατοικημένων περιοχών και των περιοχών οικονομικής δραστηριότητας ''. Ως περιοχή μελέτης έχει επιλεγεί το Λεκανοπέδιο της Αθήνας, περιοχή που ιστορικά έχει πληγεί από σειρά σημαντικών και καταστροφικών πλημμυρών. Τα κλιματικά χαρακτηριστικά της περιοχής καταδεικνύουν την τάση παραγωγής ακραίων επεισοδίων βροχής, που αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης πλημμυρικών γεγονότων. Η πλημμυρική επικινδυνότητα επιτείνεται από την ακραία επέμβαση του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος στα φυσικά χαρακτηριστικά της λεκάνης απορροής, που έχει οδηγήσει στην παραγωγή πολυεπίπεδων και τις περισσότερες φορές δυσεπίλυτων, στην αντιμετώπιση και διαχείριση τους, πλημμυρικών προβλημάτων. Στο 1ο κεφάλαιο γίνεται μια εισαγωγή στις έννοιες που απασχολούν την εργασία, στο πλαίσιο παραγωγής των πλημμυρών και τους συντελεστές που το επηρεάζουν καθώς και στο πλημμυρικό καθεστώς στην Ελλάδα και την Ευρώπη. viii Στο 2ο κεφάλαιο παρουσιάζεται το Θεσμικό πλαίσιο για την Αντιμετώπιση και Διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας σε Ελλάδα και Ευρώπη και αναφέρονται οι αρμόδιοι Φορείς και Υπηρεσίες υπεύθυνοι για το παραπάνω θέμα στο επίπεδο του Ελληνικού κράτους. Στο 3ο κεφάλαιο παραθέτονται στοιχεία ενδιαφέροντος για την περιοχή μελέτης, όπως κάποια σημαντικά κλιματολογικά δεδομένα και γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά, τα στοιχεία του υδρογραφικού δικτύου και η περιγραφή των διάφορων στοιχείων - έργων της αντιπλημμυρικής προστασίας στο Λεκανοπέδιο, τόσο σε ιστορικό, όσο και σε σύγχρονο επίπεδο. Το 4ο κεφάλαιο ξεκινά με μια καταγραφή στοιχείων σχετικών με ακραία επεισόδια βροχής στην περιοχή μελέτης καθώς και με την παράθεση των σημαντικότερων πλημμυρών που έχουν πλήξει την περιοχή από το 1895 έως σήμερα. Σε καθένα από τα πλημμυρικά γεγονότα αναφέρεται το ημερήσιο ύψος βροχόπτωσης όπως μετρήθηκε από το μετεωρολογικό σταθμό του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο λόφο Νυμφών, οι περιοχές που αντιμετώπισαν τα μεγαλύτερα πλημμυρικά προβλήματα και η ύπαρξη ή μη ανθρώπινων απωλειών. Για αρκετά από τα παραπάνω γεγονότα παρατίθενται και επιπλέον χαρακτηριστικά που παρουσιάζουν ειδικό ενδιαφέρον. Παρουσιάζονται ακόμα και με τη μορφή διαγράμματος συγκεντρωτικά οι πλημμύρες που προκάλεσαν και την απώλεια ανθρώπινων. Στο κύριο σκέλος του κεφαλαίου, τοποθετείται η έρευνα για τα δύο σημαντικότερα πλημμυρικά γεγονότα που έπληξαν το Λεκανοπέδιο, στις 6/11/1961 και στις 2/11/1977. Για το κάθε ένα γίνεται εκτενής περιγραφή των ειδικών χαρακτηριστικών, όπως στοιχεία για το επεισόδιο βροχόπτωσης που προκάλεσε το πλημμυρικό γεγονός, τις περιοχές που επλήγησαν περισσότερο, το επίπεδο κινητοποίησης του μηχανισμού πολιτικής προστασίας και την εκτίμηση για τις υλικές ζημιές. Παρατίθενται επίσης χάρτες μέσω της διαδικτυακής εφαρμογής Google Maps, όπου έχουν επισημανθεί οι οδοί ή περιοχές που υπήρξαν ανθρώπινες απώλειες (με συνοπτικές λεπτομέρειες για τον τρόπο που προήλθε η απώλεια), άλλα σημεία που έπαιξαν κάποιο ιδιαίτερο ρόλο στην εξέλιξη του γεγονότος, ενώ τέλος έχουν χρωματιστεί οι περιοχές που αντιμετωπίστηκαν τα μεγαλύτερα προβλήματα. Το 5ο κεφάλαιο ασχολείται με την καταγραφή και τον εντοπισμό περιοχών ή και μεμονωμένων σημείων που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα αυξημένος πλημμυρικούς κινδύνους. ix Το 6ο κεφάλαιο αρχικά αναλύει τα διάφορα στοιχεία που συνεισφέρουν στο σημερινό πλημμυρικό πρόβλημα του Λεκανοπεδίου και την αντίστοιχη ελλιπή αντιπλημμυρική προστασία. Έπειτα, ασχολείται με στοιχεία και αρχές για τον ολοκληρωμένο αντιπλημμυρικό σχεδιασμό, με αναφορά στην πρόοδο και τα προβλήματα του αντιπλημμυρικού σχεδιασμού στην Ελλάδα, περιγραφή των βασικών αξόνων και επιμέρους στοιχείων για την κατάρτιση των Σχεδίων Διαχείρισης των Κινδύνων Πλημμύρας και παράθεση των σημαντικότερων μέτρων αντιμετώπισης των Κινδύνων πλημμύρας με επικέντρωση στα κατασκευαστικά και μη έργα. Τέλος παρατίθενται και τα πάντα σημαντικά στοιχεία προστασίας από τις αρνητικές συνέπειες των πλημμυρών, όπως συμπυκνώνονται από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας. Στο μέρος Α του Παραρτήματος, επισυνάπτονται σκαριφήματα με το υδρογραφικό δίκτυο του Λεκανοπεδίου και τις παροχές υπολογισμού για τα διάφορα τμήματα και συμβολές της διευθετημένης κοίτης του ποταμού. Το μέρος Β του Παραρτήματος εστιάζεται σε (μη κατασκευαστικά) μέτρα πληροφόρησης και προειδοποίησης για έντονα καιρικά φαινόμενα και ενδεχόμενο ή επερχόμενο κίνδυνο πλημμυρών με αναφορά σε εργαλεία πληροφόρησης και προειδοποίησης που λειτουργούν μέσω του διαδικτύου.