Εκτίμηση της εδαφικής διάβρωσης και της στερεοπαροχής στον Ελληνικό χώρο

Σε μια περίοδο ραγδαίων αλλαγών, τόσο του κλίματος όσο και των χρήσεων γης, είναι ζωτικής σημασίας η αξιολόγηση της κατάστασης της εδαφικής διάβρωσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, χρησιμοποιώντας μια αντικειμενική μεθοδολογία. Η μεθοδολογία αυτή αφορά το εμπειρικό μοντέλο υπολογισμού της εδαφικής διάβρωσης, RUSLE. Το Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έχοντας συγκεντρώσει δεδομένα από όλες της χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκτιμά σε διάφορες αναλύσεις raster τους συντελεστές του μοντέλου αλλά και την ίδια την εδαφική διάβρωση (RUSLE2015). Τα αρχεία διατίθενται ελεύθερα χωρίς χρέωση στην ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Εδάφους (http://esdac.jrc.ec.europa.eu/themes/erosion). Ο συντελεστής διαβρωσιμότητας του εδάφους Κ υπολογίζεται για τα 20.000 σημεία δειγματοληψίας που συλλέγονται στο πλαίσιο του προγράμματος LUCAS. Η παρεμβολή των σημείων γίνεται με ένα μοντέλο κυβιστικής παλινδρόμησης παράλληλα με τη χρήση τηλεπισκοπικών δεδομένων και χαρακτηριστικών του εδάφους ώστε να παραχθεί ο χάρτης του συντελεστή Κ στη Ευρώπη με 500 m ανάλυση. Ο συντελεστής διαβρωτικότητας της βροχόπτωσης R υπολογίζεται χρησιμοποιώντας υψηλής ανάλυσης χρονικά δεδομένα βροχόπτωσης (5, 10, 15, 30 και 60 min) που συλλέγονται από 1.541 καλά κατανεμημένους βροχομετρικούς σταθμούς σε όλη την Ευρώπη. Ο συντελεστής διαχείρισης-κάλυψης γης C υπολογίζεται στις μη καλλιεργήσιμες εκτάσεις χρησιμοποιώντας ένα συνδυασμό των χρήσεων γης και της πυκνότητας βλάστησης, ενώ στις καλλιεργήσιμες εκτάσεις υπολογίζεται βάση της σύνθεσης των καλλιεργειών και των πρακτικών διαχείρισης της γης (μειωμένη/καθόλου άροση, καλλιέργειες που φυτεύονται προσωρινά και φυτικά υπολείμματα). Ο συντελεστής μήκους και βαθμού κλίσης LS υπολογίζεται με το πρόσφατο ψηφιακό μοντέλο εδάφους (DEM) σε 25 m ανάλυση εφαρμόζοντας τις εξισώσεις που προτείνουν οι Desmet και Govers (1996). Ο συντελεστής ελέγχου της διάβρωσης ή υποστηρικτικών πρακτικών P λαμβάνει υπόψη α) τη καλλιέργεια κατά τις ισοϋψείς καμπύλες που εφαρμόζεται λόγω των αγρο-περιβαλλοντικών πολιτικών της ΕΕ, και τη προστασία ενάντια στην εδαφική απώλεια που παρέχεται από (β) τους πέτρινους τοίχους και (γ) το γρασίδι στα περιθώρια του χωραφιού. Τα δεδομένα επεξεργάζονται σε περιβάλλον λογισμικού γεωπληροφορικής (arcGIS), ώστε να αποδοθεί γραφικά για την Ελλάδα και τα επιμέρους Υδατικά Διαμερίσματα, υπό μορφή χαρτών ο κάθε συντελεστής, αλλά και να προσδιοριστούν οι πιο ευάλωτες στη διάβρωση περιοχές. Επίσης, βάσει των προσφερόμενων δυνατοτήτων των ΣΓΠ εξάγονται τα στατιστικά χαρακτηριστικά του κάθε συντελεστή και η τιμή της εδαφικής διάβρωσης στον Ελλαδικό χώρο και στους ταμιευτήρες των Κρεμαστών και Μαραθώνα. Εν συνεχεία υπολογίζεται ο συντελεστής στερεοαπορροής (Vanoni, 1975) για τον προσδιορισμό της στερεοαπορροής και γίνεται σύγκριση των προκύπτουσων τιμών με τις αντίστοιχες τιμές από παλαιότερες μελέτες.