Έργα Διαχείρισης Φερτών Υλικών σε Ταμιευτήρες

Από την αρχαιότητα ακόμα, ο άνθρωπος έψαχνε τρόπους να εκμεταλλευτεί τον τεράστιο όγκο των υδατικών πόρων προς όφελός του. Παροχή πόσιμου νερού, άρδευση, αντιπλημμυρική προστασία και αργότερα παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας είναι μερικές μόνο από τις ανάγκες που καλύφθηκαν με τον εγκλωβισμό νερού μέσω των φραγμάτων. Με το πέρασμα των χρόνων ωστόσο, γίνεται όλο και πιο ογκώδες το βασικό εμπόδιο: η απώλεια μεγάλου μέρους του ωφέλιμου όγκου των ταμιευτήρων, λόγω της συσσώρευσης φερτών υλικών σε αυτούς. Παράλληλα, λόγω της περιβαλλοντικής προσέγγισης που έχουν οι τοπικές κοινωνίες τα τελευταία χρόνια, πρέπει να αντιμετωπισθεί και το φαινόμενο της υποβάθμισης του περιβάλλοντος, το οποίο προκύπτει από την κατασκευή ενός φράγματος και λαμβάνει χώρα κατάντη αυτού. Για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών είναι απαραίτητη η πλήρης κατανόηση των μηχανισμών, οι οποίοι οδηγούν στη γέννησή τους. Στην υπό εξέταση, κάθε φορά, λεκάνη απορροής λαμβάνει χώρα η διάβρωση του εδάφους, εν συνεχεία η μεταφορά των υλικών και τέλος η απόθεσή τους μέσα στον ταμιευτήρα. Οι τρεις αυτοί μηχανισμοί λειτουργούν διαδοχικά και τέλος συμβάλλουν, ο καθένας σε διαφορετικό βαθμό, στην απώλεια του ωφέλιμου όγκου. Η εύρεση μιας αποτελεσματικής μεθόδου αντιμετώπισης των προβλημάτων είναι στο στόχαστρο της επιστημονικής κοινότητας. Οι μέθοδοι διαχείρισης των φερτών υλικών μπορούν να χωριστούν σε τρεις κατηγορίες, με την πλέον αποτελεσματική και εφαρμόσιμη να θεωρείται αυτή της υδραυλικής έκπλυσης. Σύμφωνα με την εμπειρία και γνώση που έχει αποκτηθεί από την εφαρμογή της μεθόδου παγκοσμίως, πιστεύεται πως είναι αυτή που μπορεί να οδηγήσει σε επαναφορά έως και 100% του όγκου του ταμιευτήρα. Φυσικά, οι προϋποθέσεις για την αποτελεσματική εφαρμογή της είναι σχετικά αυστηρές, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως ικανοποιούνται σε μικρό αριθμό ταμιευτήρων. Μία ακόμη λύση στο πρόβλημα της συσσώρευσης φερτών υλικών είναι η κατασκευή ενός συστήματος εκτροπής του ταμιευτήρα. Η μέθοδος αυτή βασίζεται στην κατασκευή μιας σήραγγας εκτροπής, δυστυχώς όμως δεν βρίσκει ευρεία εφαρμογή λόγω του αυξημένου κόστους, τόσο της κατασκευής όσο και της συντήρησής της. Ωστόσο, μετά από τη μελέτη και το σχεδιασμό ενός συστήματος εκτροπής σε ένα υπό μελέτη ταμιευτήρα στην Ελλάδα, αποδείχθηκε πως το κόστος της μεθόδου είναι όντως υψηλό, δε ξεπερνά όμως ένα μικρό μόνο ποσοστό του συνολικού κόστους κατασκευής του φράγματος. Αξίζει βέβαια να σημειωθεί πως ο υπό μελέτη ταμιευτήρας είναι ειδικού σκοπού και δεν αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο ποσοστό των κατασκευασμένων ταμιευτήρων. Πρόκειται επομένως, για μία σχετικά απλοποιημένη περίπτωση. Το πρόβλημα της συσσώρευσης των φερτών υλικών είναι το πλέον σοβαρό και σημαντικό πρόβλημα που σχετίζεται με την εκμετάλλευση των υδατικών πόρων. Επομένως, είναι εξίσου σημαντική και αναγκαία η εύρεση μια ευρέως εφαρμόσιμης λύσης. Μετά την μελέτη του συστήματος εκτροπής που προαναφέρθηκε, υπάρχει πλέον η αίσθηση πως ακόμη και στην Ελλάδα, το πρόβλημα μπορεί να βρει μία οικονομικά εφαρμόσιμη λύση, ανοίγοντας μία νέα σελίδα στην καταπολέμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της κατασκευής ενός νέου φράγματος και παράλληλα της απώλειας του ωφέλιμου όγκου των ταμιευτήρων.