Διονύσιος Νικολόπουλος

Πολιτικός Μηχανικός, MSc., Δρ. Μηχανικός

Συμμετοχή σε ερευνητικά έργα

Συμμετοχή ως ερευνητής

  1. Συντήρηση, αναβάθμιση και επέκταση του Συστήματος Υποστήριξης Αποφάσεων για την διαχείριση του υδροδοτικού συστήματος της ΕΥΔΑΠ

Δημοσιευμένο έργο

Publications in scientific journals

  1. G. Moraitis, G.-K. Sakki, G. Karavokiros, D. Nikolopoulos, P. Kossieris, I. Tsoukalas, and C. Makropoulos, Exploring the cyber-physical threat landscape of water systems: A socio-technical modelling approach, Water, 15 (9), 1687, doi:10.3390/w15091687, 2023.
  2. D. Nikolopoulos, P. Kossieris, I. Tsoukalas, and C. Makropoulos, Stress-testing framework for urban water systems: A source to tap approach for stochastic resilience assessment, Water, 14 (2), 154, doi:10.3390/w14020154, 2022.
  3. D. Nikolopoulos, G. Moraitis, G. Karavokiros, D. Bouziotas, and C. Makropoulos, Stress-testing alternative water quality sensor designs under cyber-physical attack scenarios, Environmental Sciences Proceedings, 21 (1), 17, doi:10.3390/environsciproc2022021017, 2022.
  4. G. Moraitis, I. Tsoukalas, P. Kossieris, D. Nikolopoulos, G. Karavokiros, D. Kalogeras, and C. Makropoulos, Assessing cyber-physical threats under water demand uncertainty, Environmental Sciences Proceedings, 21 (1), 18, doi:10.3390/environsciproc2022021018, Οκτώβριος 2022.
  5. D. Nikolopoulos, A. Ostfeld, E. Salomons, and C. Makropoulos, Resilience assessment of water quality sensor designs under cyber-physical attacks, Water, 13 (5), 647, doi:10.3390/w13050647, 2021.
  6. A. Liakopoulou, C. Makropoulos, D. Nikolopoulos, K. Monokrousou, and G. Karakatsanis, An urban water simulation model for the design, testing and economic viability assessment of distributed water management systems for a circular economy, Environmental Sciences Proceedings, 21 (1), 14, doi:10.3390/environsciproc2020002014, 2020.
  7. G. Moraitis, D. Nikolopoulos, D. Bouziotas, A. Lykou, G. Karavokiros, and C. Makropoulos, Quantifying failure for critical water Infrastructures under cyber-physical threats, Journal of Environmental Engineering, 146 (9), doi:10.1061/(ASCE)EE.1943-7870.0001765, 2020.
  8. D. Nikolopoulos, G. Moraitis, D. Bouziotas, A. Lykou, G. Karavokiros, and C. Makropoulos, Cyber-physical stress-testing platform for water distribution networks, Journal of Environmental Engineering, 146 (7), 04020061, doi:10.1061/(ASCE)EE.1943-7870.0001722, 2020.
  9. D. Bouziotas, D. van Duuren, H. J. van Alphen, J. Frijns, D. Nikolopoulos, and C. Makropoulos, Towards circular water neighborhoods: Simulation-based decision support for integrated decentralized urban water systems, Water, 11 (6), 1227, doi:10.3390/w11061227, 2019.
  10. D. Nikolopoulos, H. J. van Alphen, D. Vries, L. Palmen, S. Koop, P. van Thienen, G. Medema, and C. Makropoulos, Tackling the “new normal”: A resilience assessment method applied to real-world urban water systems, Water, 11 (2), 330, doi:10.3390/w11020330, 2019.
  11. K. Risva, D. Nikolopoulos, A. Efstratiadis, and I. Nalbantis, A framework for dry period low flow forecasting in Mediterranean streams, Water Resources Management, 32 (15), 4911–1432, doi:10.1007/s11269-018-2060-z, 2018.
  12. C. Makropoulos, D. Nikolopoulos, L. Palmen, S. Kools, A. Segrave, D. Vries, S. Koop, H. J. van Alphen, E. Vonk, P. van Thienen, E. Rozos, and G. Medema, A resilience assessment method for urban water systems, Urban Water Journal, 15 (4), 316–328, doi:10.1080/1573062X.2018.1457166, 2018.
  13. K. Risva, D. Nikolopoulos, A. Efstratiadis, and I. Nalbantis, A simple model for low flow forecasting in Mediterranean streams, European Water, 57, 337–343, 2017.

Book chapters and fully evaluated conference publications

  1. P. Dimas, D. Nikolopoulos, and C. Makropoulos, Simulation framework for pipe failure detection and replacement scheduling optimization, e-Proceedings of the 5th EWaS International Conference, Naples, 556–563, 2022.
  2. D. Nikolopoulos, P. Kossieris, and C. Makropoulos, A stochastic approach to resilience assessment of urban water systems from source to tap, Proceedings of 17th International Conference on Environmental Science and Technology (CEST2021), Athens, Global Network on Environmental Science and Technology, 2021.
  3. D. Nikolopoulos, G. Moraitis, D. Bouziotas, A. Lykou, G. Karavokiros, and C. Makropoulos, RISKNOUGHT: A cyber-physical stress-testing platform for water distribution networks, 11th World Congress on Water Resources and Environment “Managing Water Resources for a Sustainable Future”, Madrid, European Water Resources Association, 2019.
  4. K. Risva, D. Nikolopoulos, and A. Efstratiadis, Development of a distributed hydrological software application employing novel velocity-based techniques, 11th World Congress on Water Resources and Environment “Managing Water Resources for a Sustainable Future”, Madrid, European Water Resources Association, 2019.
  5. D. Nikolopoulos, C. Makropoulos, D. Kalogeras, K. Monokrousou, and I. Tsoukalas, Developing a stress-testing platform for cyber-physical water infrastructure, 2018 International Workshop on Cyber-Physical Systems for Smart Water Networks (CySWater), New Jersey, 9–11, doi:10.1109/CySWater.2018.00009, 2018.
  6. D. Nikolopoulos, K. Risva, and C. Makropoulos, A cellular automata urban growth model for water resources strategic planning, 13th International Conference on Hydroinformatics (HIC 2018), Palermo, Italy, 3, 1557–1567, doi:10.29007/w43g, 2018.
  7. Π. Δήμας, Δ. Μπουζιώτας, Δ. Νικολόπουλος, Α. Ευστρατιάδης, και Δ. Κουτσογιάννης, Πλαίσιο βέλτιστης διαχείρισης υδροηλεκτρικών ταμιευτήρων μέσω άντλησης-ταμίευσης: Διερεύνηση στην περίπτωση των υδροσυστημάτων Αχελώου-Θεσσαλίας και Αλιάκμονα, Πρακτικά 3ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Φραγμάτων και Ταμιευτήρων, Αίγλη Ζαππείου, Ελληνική Επιτροπή Μεγάλων Φραγμάτων, Αθήνα, 2017.
  8. K. Risva, D. Nikolopoulos, A. Efstratiadis, and I. Nalbantis, A simple model for low flow forecasting in Mediterranean streams, 10th World Congress on Water Resources and Environment "Panta Rhei", Athens, European Water Resources Association, 2017.
  9. C. Makropoulos, V. Tsoukala, K. Belibassakis, A. Lykou, M. Chondros, P. Gourgoura, and D. Nikolopoulos, Managing flood risk in coastal cities through an integrated modelling framework supporting stakeholders’ involvement: the case of Rethymno, Crete, Proceedings of the 36th IAHR World Congress, The Hague, The Netherlands, 2015.

Conference publications and presentations with evaluation of abstract

  1. D. Nikolopoulos, P. Kossieris, and C. Makropoulos, Stochastic stress-testing approach for assessing resilience of urban water systems from source to tap, EGU General Assembly 2021, online, EGU21-13284, doi:10.5194/egusphere-egu21-13284, European Geosciences Union, 2021.
  2. G. Moraitis, D. Nikolopoulos, I. Koutiva, I. Tsoukalas, G. Karavokiros, and C. Makropoulos, The PROCRUSTES testbed: tackling cyber-physical risk for water systems, EGU General Assembly 2021, online, EGU21-14903, doi:10.5194/egusphere-egu21-14903, European Geosciences Union, 2021.
  3. D. Nikolopoulos, G. Moraitis, D. Bouziotas, A. Lykou, G. Karavokiros, and C. Makropoulos, RISKNOUGHT: Stress-testing platform for cyber-physical water distribution networks, European Geosciences Union General Assembly 2020, Geophysical Research Abstracts, Vol. 22, Vienna, EGU2020-19647, doi:10.5194/egusphere-egu2020-19647, 2020.
  4. K. Risva, D. Nikolopoulos, and A. Efstratiadis, Distributed hydrological modelling using spatiotemporally varying velocities, European Geosciences Union General Assembly 2020, Geophysical Research Abstracts, Vol. 22, Vienna, EGU2020-13402, doi:10.5194/egusphere-egu2020-13402, 2020.
  5. G. Karavokiros, D. Nikolopoulos, S. Manouri, A. Efstratiadis, C. Makropoulos, N. Mamassis, and D. Koutsoyiannis, Hydronomeas 2020: Open-source decision support system for water resources management, European Geosciences Union General Assembly 2020, Geophysical Research Abstracts, Vol. 22, Vienna, EGU2020-20022, doi:10.5194/egusphere-egu2020-20022, 2020.
  6. L. M. Tsiami, E. Zacharopoulou, D. Nikolopoulos, I. Tsoukalas, N. Mamassis, A. Kallioras, and A. Efstratiadis, The use of Artificial Neural Networks with different sources of spatiotemporal information for flash flood predictions, European Geosciences Union General Assembly 2019, Geophysical Research Abstracts, Vol. 21, Vienna, EGU2019-7315, European Geosciences Union, 2019.
  7. D. Nikolopoulos, A. Efstratiadis, G. Karavokiros, N. Mamassis, and C. Makropoulos, Stochastic simulation-optimization framework for energy cost assessment across the water supply system of Athens, European Geosciences Union General Assembly 2018, Geophysical Research Abstracts, Vol. 20, Vienna, EGU2018-12290, European Geosciences Union, 2018.
  8. K. Risva, D. Nikolopoulos, A. Efstratiadis, and I. Nalbantis, Low-flow analysis in Mediterranean basins, European Geosciences Union General Assembly 2018, Geophysical Research Abstracts, Vol. 20, Vienna, EGU2018-18880, European Geosciences Union, 2018.
  9. E. Rozos, D. Nikolopoulos, A. Efstratiadis, A. Koukouvinos, and C. Makropoulos, Flow based vs. demand based energy-water modelling, European Geosciences Union General Assembly 2015, Geophysical Research Abstracts, Vol. 17, Vienna, EGU2015-6528, European Geosciences Union, 2015.
  10. A. Koukouvinos, D. Nikolopoulos, A. Efstratiadis, A. Tegos, E. Rozos, S.M. Papalexiou, P. Dimitriadis, Y. Markonis, P. Kossieris, H. Tyralis, G. Karakatsanis, K. Tzouka, A. Christofides, G. Karavokiros, A. Siskos, N. Mamassis, and D. Koutsoyiannis, Integrated water and renewable energy management: the Acheloos-Peneios region case study, European Geosciences Union General Assembly 2015, Geophysical Research Abstracts, Vol. 17, Vienna, EGU2015-4912, doi:10.13140/RG.2.2.17726.69440, European Geosciences Union, 2015.
  11. E. Anagnostopoulou, A. Galani, P. Dimas, A. Karanasios, T. Mastrotheodoros, E. Michailidi, D. Nikolopoulos, S. Pontikos, F. Sourla, A. Chazapi, S.M. Papalexiou, and D. Koutsoyiannis, Record breaking properties for typical autocorrelation structures, European Geosciences Union General Assembly 2013, Geophysical Research Abstracts, Vol. 15, Vienna, EGU2013-4520, doi:10.13140/RG.2.2.20420.22400, European Geosciences Union, 2013.

Presentations and publications in workshops

  1. K. Ρίσβα, Δ. Νικολόπουλος, Α. Ευστρατιάδης, και Ι. Ναλμπάντης, Ένα φειδωλό μοντέλο για την πρόβλεψη των χαμηλών ροών σε Mεσογειακά υδατορεύματα, 5ο Πσνελλήνιο Συνέδριο ΑΤΜ, ΑΘήνα, 2017.

Academic works

  1. D. Nikolopoulos, Resilience assessment of cyber-physical water systems, PhD thesis, Department of Water Resources and Environmental Engineering – National Technical University of Athens, Δεκέμβριος 2023.
  2. Δ. Νικολόπουλος, Ανάπτυξη γεωχωρικών μοντέλων αστικής επέκτασης για την διερεύνηση προβλημάτων υδατικών πόρων: η περίπτωση του Ρεθύμνου, MSc thesis, Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος – Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Νοέμβριος 2017.
  3. Δ. Νικολόπουλος, Ανάπτυξη μοντέλου συνδυασμένης διαχείρισης λεκανών απορροής Αχελώου και Πηνειού, Διπλωματική εργασία, 214 pages, Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος – Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Μάρτιος 2015.

Research reports

  1. Γ. Καρακατσάνης, Χ. Μακρόπουλος, Α. Ευστρατιάδης, και Δ. Νικολόπουλος, Οδηγός Χρήσης Εργαλείου Υπολογισμού Χρηματοοικονομικού Κόστους του Αδιύλιστου Ύδατος, Επικαιροποίηση του χρηματοοικονομικού κόστους αδιύλιστου νερού για την ύδρευση της Αθήνας, 29 pages, Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος – Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Φεβρουάριος 2020.
  2. Α. Ευστρατιάδης, Η. Παπακωνσταντής, Π. Παπανικολάου, Ν. Μαμάσης, Δ. Νικολόπουλος, Ι. Τσουκαλάς, και Π. Κοσσιέρης, Συνοπτική έκθεση πρώτου έτους, Εκσυγχρονισμός της διαχείρισης του συστήματος των υδατικών πόρων ύδρευσης της Αθήνας – Αναθεώρηση, Ανάδοχος: Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος – Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, 55 pages, Δεκέμβριος 2020.
  3. Α. Ευστρατιάδης, Σ. Μανούρη, Δ. Νικολόπουλος, και Ι. Τσουκαλάς, Διερεύνηση σεναρίων διαχείρισης υδροδοτικού συστήματος περιόδου Μαρτίου-Σεπτεμβρίου 2020, Εκσυγχρονισμός της διαχείρισης του συστήματος των υδατικών πόρων ύδρευσης της Αθήνας – Αναθεώρηση, Ανάδοχος: Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος – Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, 31 pages, Μάρτιος 2020.
  4. Χ. Μακρόπουλος, Α. Ευστρατιάδης, Δ. Νικολόπουλος, και Α. Ζαρκαδούλας, Διερεύνηση σεναρίων μελλοντικής λειτουργίας του υδροσυστήματος, Επικαιροποίηση του χρηματοοικονομικού κόστους αδιύλιστου νερού για την ύδρευση της Αθήνας, 94 pages, Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος – Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Απρίλιος 2019.
  5. Χ. Μακρόπουλος, Α. Ευστρατιάδης, Γ. Καρακατσάνης, Δ. Νικολόπουλος, και Α. Κουκουβίνος, Τελική έκθεση υπολογισμού χρηματοοικονομικού κόστους αδιύλιστου νερού, Επικαιροποίηση του χρηματοοικονομικού κόστους αδιύλιστου νερού για την ύδρευση της Αθήνας, 120 pages, Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος – Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Μάιος 2018.
  6. Χ. Μακρόπουλος, Α. Ευστρατιάδης, Γ. Καρακατσάνης, Δ. Νικολόπουλος, και Α. Κουκουβίνος, Συνοπτική έκθεση υπολογισμού χρηματοοικονομικού κόστους αδιύλιστου νερού, Επικαιροποίηση του χρηματοοικονομικού κόστους αδιύλιστου νερού για την ύδρευση της Αθήνας, 93 pages, Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος – Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Φεβρουάριος 2018.
  7. Α. Κουκουβίνος, Α. Ευστρατιάδης, Δ. Νικολόπουλος, Χ. Τύραλης, Α. Τέγος, Ν. Μαμάσης, και Δ. Κουτσογιάννης, Πιλοτική εφαρμογή στο σύστημα Αχελώου-Θεσσαλίας, Συνδυασμένα συστήματα ανανεώσιμων πηγών για αειφoρική ενεργειακή ανάπτυξη (CRESSENDO), 98 pages, Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος – Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Οκτώβριος 2015.

Ανάλυση ερευνητικών έργων

Συμμετοχή ως ερευνητής

  1. Συντήρηση, αναβάθμιση και επέκταση του Συστήματος Υποστήριξης Αποφάσεων για την διαχείριση του υδροδοτικού συστήματος της ΕΥΔΑΠ

    Περίοδος εκτέλεσης: Οκτώβριος 2008–Νοέμβριος 2011

    Προϋπολογισμός: €72 000

    Project director: Ν. Μαμάσης

    Κύριος ερευνητής: Δ. Κουτσογιάννης

    Το ερευνητικό έργο περιλαμβάνει την αναβάθμιση, συντήρηση και επέκταση του Συστήματος Υποστήριξης Αποφάσεων (ΣΥΑ) που ανέπτυξε το ΕΜΠ για την ΕΥΔΑΠ στα πλαίσια του ερευνητικού έργου Εκσυγχρονισμός της εποπτείας και διαχείρισης του συστήματος των υδατικών πόρων ύδρευσης της Αθήνας (1999-2003). Οι εργασίες αφορούν (α) στη Βάση Δεδομένων (αναβάθμιση λογισμικού, διαχείριση χρονοσειρών ποιοτικών παραμέτρων), (β) στο μετρητικό δίκτυο (επέκταση-βελτίωση- συντήρηση, εκτίμηση απωλειών υδραγωγείων), (γ) στην αναβάθμιση λογισμικού διαχείρισης δεδομένων και την προσθήκη αυτόματης επεξεργασίας τηλεμετρικών δεδομένων, (δ) στο λογισμικό Υδρονομέας (επικαιροποίηση του μοντέλου του υδροσυστήματος, επέκταση του μοντέλου προσομοίωσης και βελτιστοποίησης, αναβάθμιση λειτουργικών χαρακτηριστικών λογισμικού), (ε) σε υδρολογικές αναλύσεις (συλλογή και επεξεργασία δεδομένων, επικαιροποίηση χαρακτηριστικών υδρολογικών μεγεθών) και (στ) στα ετήσια διαχειριστικά σχέδια (υποστήριξη στην εκπόνηση).

Ανάλυση δημοσιευμένου έργου

Publications in scientific journals

  1. G. Moraitis, G.-K. Sakki, G. Karavokiros, D. Nikolopoulos, P. Kossieris, I. Tsoukalas, and C. Makropoulos, Exploring the cyber-physical threat landscape of water systems: A socio-technical modelling approach, Water, 15 (9), 1687, doi:10.3390/w15091687, 2023.

    Πλήρες κείμενο: http://www.itia.ntua.gr/el/getfile/2289/1/documents/water-15-01687.pdf (2852 KB)

    Βλέπε επίσης: https://www.mdpi.com/2073-4441/15/9/1687

    Άλλες εργασίες που αναφέρονται σ' αυτή την εργασία (αυτός ο κατάλογος μπορεί να μην είναι ενημερωμένος):

    1. #Bahmanova A., and N. Lace, Cyber risks: Systematic literature analysis, Proceedings of the 15th International Multi-Conference on Complexity, Informatics and Cybernetics (IMCIC 2024), 177-184, doi:10.54808/IMCIC2024.01.177, 2024.

  1. D. Nikolopoulos, P. Kossieris, I. Tsoukalas, and C. Makropoulos, Stress-testing framework for urban water systems: A source to tap approach for stochastic resilience assessment, Water, 14 (2), 154, doi:10.3390/w14020154, 2022.

    Πλήρες κείμενο: http://www.itia.ntua.gr/el/getfile/2372/1/documents/water-14-00154-v2.pdf (3040 KB)

  1. D. Nikolopoulos, G. Moraitis, G. Karavokiros, D. Bouziotas, and C. Makropoulos, Stress-testing alternative water quality sensor designs under cyber-physical attack scenarios, Environmental Sciences Proceedings, 21 (1), 17, doi:10.3390/environsciproc2022021017, 2022.

    Πλήρες κείμενο: http://www.itia.ntua.gr/el/getfile/2251/1/documents/environsciproc-21-00017.pdf (1778 KB)

    Βλέπε επίσης: https://www.mdpi.com/2673-4931/21/1/17

  1. G. Moraitis, I. Tsoukalas, P. Kossieris, D. Nikolopoulos, G. Karavokiros, D. Kalogeras, and C. Makropoulos, Assessing cyber-physical threats under water demand uncertainty, Environmental Sciences Proceedings, 21 (1), 18, doi:10.3390/environsciproc2022021018, Οκτώβριος 2022.

    Πλήρες κείμενο: http://www.itia.ntua.gr/el/getfile/2250/1/documents/environsciproc-21-00018.pdf (933 KB)

    Βλέπε επίσης: https://www.mdpi.com/2673-4931/21/1/18

  1. D. Nikolopoulos, A. Ostfeld, E. Salomons, and C. Makropoulos, Resilience assessment of water quality sensor designs under cyber-physical attacks, Water, 13 (5), 647, doi:10.3390/w13050647, 2021.

    Πλήρες κείμενο: http://www.itia.ntua.gr/el/getfile/2093/1/documents/water-13-00647.pdf (4403 KB)

    Βλέπε επίσης: https://www.mdpi.com/2073-4441/13/5/647

  1. A. Liakopoulou, C. Makropoulos, D. Nikolopoulos, K. Monokrousou, and G. Karakatsanis, An urban water simulation model for the design, testing and economic viability assessment of distributed water management systems for a circular economy, Environmental Sciences Proceedings, 21 (1), 14, doi:10.3390/environsciproc2020002014, 2020.

    Πλήρες κείμενο: http://www.itia.ntua.gr/el/getfile/2060/1/documents/environsciproc-02-00014.pdf (992 KB)

    Βλέπε επίσης: https://www.mdpi.com/2673-4931/2/1/14

  1. G. Moraitis, D. Nikolopoulos, D. Bouziotas, A. Lykou, G. Karavokiros, and C. Makropoulos, Quantifying failure for critical water Infrastructures under cyber-physical threats, Journal of Environmental Engineering, 146 (9), doi:10.1061/(ASCE)EE.1943-7870.0001765, 2020.

    Πλήρες κείμενο: http://www.itia.ntua.gr/el/getfile/2059/1/documents/ASCEEE.1943-7870.0001765.pdf (1889 KB)

  1. D. Nikolopoulos, G. Moraitis, D. Bouziotas, A. Lykou, G. Karavokiros, and C. Makropoulos, Cyber-physical stress-testing platform for water distribution networks, Journal of Environmental Engineering, 146 (7), 04020061, doi:10.1061/(ASCE)EE.1943-7870.0001722, 2020.

    Πλήρες κείμενο: http://www.itia.ntua.gr/el/getfile/2046/1/documents/ASCEEE.1943-7870.0001722.pdf (7383 KB)

  1. D. Bouziotas, D. van Duuren, H. J. van Alphen, J. Frijns, D. Nikolopoulos, and C. Makropoulos, Towards circular water neighborhoods: Simulation-based decision support for integrated decentralized urban water systems, Water, 11 (6), 1227, doi:10.3390/w11061227, 2019.

    Πλήρες κείμενο: http://www.itia.ntua.gr/el/getfile/2030/1/documents/water-11-01227-v2.pdf (7693 KB)

    Βλέπε επίσης: https://www.mdpi.com/2073-4441/11/6/1227

  1. D. Nikolopoulos, H. J. van Alphen, D. Vries, L. Palmen, S. Koop, P. van Thienen, G. Medema, and C. Makropoulos, Tackling the “new normal”: A resilience assessment method applied to real-world urban water systems, Water, 11 (2), 330, doi:10.3390/w11020330, 2019.

    Πλήρες κείμενο: http://www.itia.ntua.gr/el/getfile/1964/1/documents/water-11-00330.pdf (4563 KB)

    Βλέπε επίσης: https://www.mdpi.com/2073-4441/11/2/330

  1. K. Risva, D. Nikolopoulos, A. Efstratiadis, and I. Nalbantis, A framework for dry period low flow forecasting in Mediterranean streams, Water Resources Management, 32 (15), 4911–1432, doi:10.1007/s11269-018-2060-z, 2018.

    [Πλαίσιο πρόγνωσης χαμηλών ροών ξηρής περιόδου σε Μεσογειακά υδατορεύματα]

    Στόχος του άρθρου είναι να παράσχει ένα απλό και αποτελεσματικό εργαλείο μακροπρόθεσμης πρόγνωσης των χαμηλών ροών (έως και έξη μήνες μετά), με τις ελάχιστες απαιτήσεις σε δεδομένα, ήτοι παρατηρήσεις παροχών που λαμβάνονται στο πέρας της υγρής περιόδου (το πρώτο μισό του Απριλίου, για την περιοχή της Μεσογείου). Καρδιά του μεθοδολογικού πλαισίου είναι η εξίσωση εκθετικής μείωσης, ενώ η τυπική προσέγγιση βαθμονόμησης του μοντέλου μέσω διαχωρισμού του δείγματος (split-sample), που είναι γνωστό ότι υποφέρει από την εξάρτησή της από το δείγμα δεδομένων της βαθμονόμησης, εμπλουτίζεται εισάγοντας μια διαδικασία βαθμονόμησης τυχαία επιλεγμένων πολλαπλών υπο-δειγμάτων (Randomly Selected Multiple Subsets, RSMS). Ακόμη, εισάγουμε και εφαρμόζουμε ένα τροποποιημένο μέτρο αποτελεσματικότητας, καθώς στο παρόν παλίσιο μοντελοποίησης το κλασικό μέτρο Nash-Sutcliffe οδηγεί γενικά σε μη ρεαλιστικά υψηλή επίδοση. Το προτεινόμενο πλαίσιο αξιολογείται σε 25 Μεσογειακά ποτάμια διαφορετικής κλίμακας και υδρολογικής δυναμικής, στα οποία περιλαμβάνονται και υδατορεύματα διαλείπουσας δίαιτας. Αρχικά, στο πρωτογενές υδρογράφημα εφαρμόζονται τεχνικές επεξεργασίας σήματος και εξομάλυνσης δεδομένων, φιλτράρονται μέσω τεχνικών επεξεργασίας σήματος, ώστε να αποκοπούν οι υψηλές ροές που οφείλονται σε πλημμυρικά επεισόδια που πραγματοποιούνται κατά τις ξηρές περιόδους, επιτρέποντας έτσι τη διατήρηση της πτωτικής μορφής της συνιστώσας της βασικής ροής. Στη συνέχεια, εφαρμόζουμε το μοντέλο γραμμικού ταμιευτήρα ώστε να εξάγουμε τον μεταβλητό ανά έτος συντελεστή στείρευσης, και επιχειρούμε να εξηγήσουμε τη διάμεσο τιμή του (από ένα πλήθος ετών) στη βάση τυπικών υδρολογικών δεικτών και της έκτασης της λεκάνης απορροής. Ακολούθως, εκτελούμε το μοντέλο σε μορφή πρόγνωσης, θεωρώντας ότι ο συντελεστής στείρευσης κάθε επόμενης ξηρής περιόδου είναι γραμμική συνάρτηση της παρατηρημένης παροχής στο πέρας της υγρής περιόδου. Στις περισσότερες από τις εξεταζόμενες λεκάνες, το μοντέλο παρουσιάζει πολύ ικανοποιητική προγνωστική ικανότητα, και, ακόμη, είναι εύρωστο, όπως καταδεικνύεται από την περιορισμένη μεταβλητότητα των βελτιστοποιημένων παραμέτρων στα τυχαία μεταβαλλόμενα δείγματα βαθμονόμησης.

    Πλήρες κείμενο: http://www.itia.ntua.gr/el/getfile/1861/2/documents/Risva2018_Article_AFrameworkForDryPeriodLowFlowF.pdf (2268 KB)

    Άλλες εργασίες που αναφέρονται σ' αυτή την εργασία (αυτός ο κατάλογος μπορεί να μην είναι ενημερωμένος):

    1. Tsihrintzis, V. A., and H. Vangelis, Water resources and environment, Water Resources Management, 32(15), 4813-4817, doi:10.1007/s11269-018-2164-5, 2018.
    2. Kapetas, L., N. Kazakis, K. Voudouris, and D. McNicholl, Water allocation and governance in multi-stakeholder environments: Insight from Axios Delta, Greece, Science of The Total Environment, 695, 133831, doi:10.1016/j.scitotenv.2019.133831, 2019.
    3. Azarnivand, A., M. Camporese, S. Alaghmand, and E. Dal, Simulated response of an intermittent stream to rainfall frequency patterns, Hydrological Processes, 34(3), 615-632, doi:10.1002/hyp.13610, 2020.
    4. Lee, D., H. Kim, I. Jung, and J. Yoon, Monthly reservoir inflow forecasting for dry period using teleconnection indices: A statistical ensemble approach, Applied Sciences, 10(10), 3470, doi:10.3390/app10103470, 2020.
    5. Nicolle, P., F. Besson, O. Delaigue, P. Etchevers, D. François, M. Le Lay, C. Perrin, F. Rousset, D. Thiéry, F. Tilmant, C. Magand, T. Leurent, and É. Jacob, PREMHYCE: An operational tool for low-flow forecasting, Proceedings of the International Association of Hydrological Sciences, 383, 381-389, doi:10.5194/piahs-383-381-2020, 2020.
    6. Tilmant, F., P. Nicolle, F. Bourgin, F. Besson, O. Delaigue, P. Etchevers, D. François, M. Le Lay, C. Perrin, F. Rousset, D. Thiéry, C. Magand, T. Leurent, et É. Jacob, PREMHYCE : un outil opérationnel pour la prévision des étiages, La Houille Blanche, 5, 37-44, doi:10.1051/lhb/2020043, 2020.
    7. Singh, S. K., and G. A. Griffiths, Prediction of streamflow recession curves in gauged and ungauged basins, Water Resources Research, 57(11), e2021WR030618, doi:10.1029/2021WR030618, 2021.
    8. Orta, S., and H. Aksoy, Development of low flow duration-frequency curves by hybrid frequency analysis, Water Resources Management, 36, 1521-1534, doi:10.1007/s11269-022-03095-3, 2022.
    9. Kadu, A., and B. Biswal, A model combination approach for improving streamflow prediction, Water Resources Management, doi:10.1007/s11269-022-03336-5, 2022.

  1. C. Makropoulos, D. Nikolopoulos, L. Palmen, S. Kools, A. Segrave, D. Vries, S. Koop, H. J. van Alphen, E. Vonk, P. van Thienen, E. Rozos, and G. Medema, A resilience assessment method for urban water systems, Urban Water Journal, 15 (4), 316–328, doi:10.1080/1573062X.2018.1457166, 2018.

  1. K. Risva, D. Nikolopoulos, A. Efstratiadis, and I. Nalbantis, A simple model for low flow forecasting in Mediterranean streams, European Water, 57, 337–343, 2017.

    [Φειδωλό μοντέλο για την πρόβλεψη των χαμηλών ροών σε Mεσογειακά υδατορεύματα]

    Η περίοδος χαμηλών απορροών ενός ποταμού εμφανίζεται συνήθως εποχιακά στις ξηρές περιόδους και συχνά συνοδεύεται από αυξημένες ανάγκες σε νερό. Λόγω της περιορισμένης διαθεσιμότητας, συχνά προκαλεί ποικίλα διαχειριστικά προβλήματα. Η εργασία στοχεύει στην υλοποίηση αποτελεσματικών και επιχειρησιακά εφαρμόσιμων εργαλείων για την πρόβλεψη χαμηλών ροών. Η μεθοδολογία βασίζεται στην υιοθέτηση μοντέλου με μορφή εκθετικής μείωσης για την καμπύλη στείρευσης. Ως τιμή εκκίνησης χρησιμοποιείται ένα στατιστικό χαρακτηριστικό των ροών προ της ξηρής περιόδου. Ο ρυθμός στείρευσης εκφράζεται ως γραμμική συνάρτηση της τιμής εκκίνησης. Οι παράμετροι της συνάρτησης είναι σταθερές στο χρόνο και βαθμονομούνται σε δεδομένα που αντι-προσωπεύουν την συνιστώσα των χαμηλών ροών στα ολικά υδρογραφήματα. Χρησιμοποιούνται ημερήσιες χρονοσειρές από τον Αχελώου στην Ελλάδα, τον Ξερό και τη Περιστερώνα στην Κύπρο και τον Salso στην Ιταλία. Τα ολικά υδρογραφήματα φιλτράρονται με τεχνικές επεξεργασίας σήματος ώστε να αφαιρεθεί η επίδραση των πλημμυρικών γεγονότων κατά τις ξηρές περιόδους. Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι είναι δυνατόν να προκύψουν ικανοποιητικές προβλέψεις χαμηλών ροών για Mεσογειακές λεκάνες με διαφορετικό υδρολογικό καθεστώς.

    Πλήρες κείμενο: http://www.itia.ntua.gr/el/getfile/1753/1/documents/EW_2017_57_47.pdf (859 KB)

    Βλέπε επίσης: http://www.ewra.net/ew/pdf/EW_2017_57_47.pdf

Book chapters and fully evaluated conference publications

  1. P. Dimas, D. Nikolopoulos, and C. Makropoulos, Simulation framework for pipe failure detection and replacement scheduling optimization, e-Proceedings of the 5th EWaS International Conference, Naples, 556–563, 2022.

    Πλήρες κείμενο:

  1. D. Nikolopoulos, P. Kossieris, and C. Makropoulos, A stochastic approach to resilience assessment of urban water systems from source to tap, Proceedings of 17th International Conference on Environmental Science and Technology (CEST2021), Athens, Global Network on Environmental Science and Technology, 2021.

  1. D. Nikolopoulos, G. Moraitis, D. Bouziotas, A. Lykou, G. Karavokiros, and C. Makropoulos, RISKNOUGHT: A cyber-physical stress-testing platform for water distribution networks, 11th World Congress on Water Resources and Environment “Managing Water Resources for a Sustainable Future”, Madrid, European Water Resources Association, 2019.

    Πλήρες κείμενο:

  1. K. Risva, D. Nikolopoulos, and A. Efstratiadis, Development of a distributed hydrological software application employing novel velocity-based techniques, 11th World Congress on Water Resources and Environment “Managing Water Resources for a Sustainable Future”, Madrid, European Water Resources Association, 2019.

    [Ανάπτυξη κατανεμημένου υδρολογικού λογισμικού με εφαρμογή καινοτόμων κινηματικών τεχνικών]

    Σκοπός αυτής της μελέτης είναι η ανάπτυξη ενός κατανεμημένου υδρολογικού μοντέλου γεγονότος, το οποίο ενσωματώνει νέες μεθοδολογίες για την εκτίμηση της ενεργού βροχόπτωσης και διόδευσης της ροής στο έδαφος και στο υδρογραφικό δίκτυο. Παρουσιάζουμε δύο διαμορφώσεις του μοντέλου, μία για την εξαγωγή του πλημμυρογραφήματος (διαχωρίζοντας την υποδερμική ροή) και μία για το πλήρες υδρογράφημα στην έξοδο της λεκάνης.

    Πλήρες κείμενο:

  1. D. Nikolopoulos, C. Makropoulos, D. Kalogeras, K. Monokrousou, and I. Tsoukalas, Developing a stress-testing platform for cyber-physical water infrastructure, 2018 International Workshop on Cyber-Physical Systems for Smart Water Networks (CySWater), New Jersey, 9–11, doi:10.1109/CySWater.2018.00009, 2018.

    Πλήρες κείμενο: http://www.itia.ntua.gr/el/getfile/1965/1/documents/08434711.pdf (332 KB)

  1. D. Nikolopoulos, K. Risva, and C. Makropoulos, A cellular automata urban growth model for water resources strategic planning, 13th International Conference on Hydroinformatics (HIC 2018), Palermo, Italy, 3, 1557–1567, doi:10.29007/w43g, 2018.

    Πλήρες κείμενο: http://www.itia.ntua.gr/el/getfile/1921/1/documents/A_Cellular_Automata_Urban_Growth_Model_for_Water_Resources_Strategic_Planning.pdf (2027 KB)

  1. Π. Δήμας, Δ. Μπουζιώτας, Δ. Νικολόπουλος, Α. Ευστρατιάδης, και Δ. Κουτσογιάννης, Πλαίσιο βέλτιστης διαχείρισης υδροηλεκτρικών ταμιευτήρων μέσω άντλησης-ταμίευσης: Διερεύνηση στην περίπτωση των υδροσυστημάτων Αχελώου-Θεσσαλίας και Αλιάκμονα, Πρακτικά 3ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Φραγμάτων και Ταμιευτήρων, Αίγλη Ζαππείου, Ελληνική Επιτροπή Μεγάλων Φραγμάτων, Αθήνα, 2017.

    Περιγράφεται μια ολιστική προσέγγιση για τη διαχείριση σύνθετων συστημάτων ταμιευτήρων, οι οποίοι εξυπηρετούν πολλαπλούς και, συχνά, αντικρουόμενους στόχους, όπως είναι η παραγωγή ενέργειας και η κάλυψη αρδευτικών/ υδρευτικών ή άλλων αναγκών. Η εν λόγω διαδικασία είναι κατά κανόνα πολύπλοκη λόγω του στοχαστικού χαρακτήρα των υδρομετεωρολογικών διεργασιών, αλλά και της έντονα μη γραμμικής δυναμικής των συστημάτων υδροηλεκτρικών ταμιευτήρων. Για να αντιμετωπιστεί η έντονη μεταβλητότητα της ανανεώσιμης ενεργειακής παραγωγής (υδροηλεκτρικής και κάθε μορφής) προτείνεται η εφαρμογή της τεχνολογίας της αντλησης-ταμίευσης. Για την εύρεση βέλτιστων σχημάτων διαχείρισης του συστήματος γίνεται χρήση του μεθοδολογικού πλαισίου «παραμετροποίηση-στοχαστική προσομοίωση-βελτιστοποίηση», όπως υλοποιείται στο λογισμικό Υδρονομέας. Στόχος των αναλύσεων είναι η αποτίμηση της ικανότητας παραγωγής εγγυημένης ενέργειας με συγκεκριμένο επίπεδο αξιοπιστίας και το συνεπαγόμενο οικονομικό όφελος μέσω της εφαρμογής του προτεινόμενου μεθοδολογικού πλαισίου σε δύο εκ των μεγαλύτερων και πλέον σύνθετων υδροσυστημάτων του Ελληνικού χώρου (Αχελώου-Θεσσαλίας και Αλιάκμονα). Επιπλέον, επισημαίνεται η δυνατότητα που προσφέρει η τεχνολογία άντλησης-ταμίευσης σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με σημαντική μεταβλητότητα, όπως η αιολική, για περαιτέρω διείσδυση στο ενεργειακό μείγμα.

    Πλήρες κείμενο: http://www.itia.ntua.gr/el/getfile/1747/1/documents/fragmata2017.pdf (1070 KB)

    Συμπληρωματικό υλικό:

  1. K. Risva, D. Nikolopoulos, A. Efstratiadis, and I. Nalbantis, A simple model for low flow forecasting in Mediterranean streams, 10th World Congress on Water Resources and Environment "Panta Rhei", Athens, European Water Resources Association, 2017.

    [Απλό μοντέλο πρόγνωσης των χαμηλών παροχών σε Μεσογειακά υδατορεύματα]

    Οι χαμηλές ροές συνήθως πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια των ξηρών εποχών κάθε έτους. Αυτές συχνά συμπίπτουν με αυξημένες ζητήσεις νερού, το οποίο προκαλεί πολλαπλά προβλήματα στη διαχείριση των υδατικών πόρων. Το άρθρο αυτό αναζητά απλά πλην όμως αποτελεσματικά εργαλεία πρόγνωσης των χαμηλών παροχών, τα οποία είναι εύκολα εφαρμόσιμα, με αποδοχή ενός μοντέλου εκθετικής μείωσης για την καμπύλη στείρευσης της ροής. Ο καθορισμός της παροχής έναρξης γίνεται με βάση τη στατιστική συμπεριφορά των παροχών που προηγούνται της έναρξης της ξηρής περιόδου, χρησιμοποιώντας, για παράδειγμα, την ελάχιστη παροχή των αρχών Απριλίου. Από την άλλη πλευρά, ο ρυθμός μείωσης (παράμετρος στείρευσης) θεωρείται γραμμική συνάρτηση της παροχής έναρξης. Οι δύο παράμετροι της συνάρτησης είναι ανεξάρτητες του χρόνου, και βελτιστοποιούνται με βάση χρονοσειρές αναφοράς που αντιπροσωπεύουν τη συνιστώσα των χαμηλών ρών των παρατηρημένων υδρογραφημάτων. Η μεθοδολογία εφαρμόζεται στις λεκάνες απορροής του Αχελώου (Ελλάδα), Ξερού και Περιστρώνας, (Κύπρος), και Σάλσο (Ιταλία). Τα πρωτογενή δεδομένα εξομαλύνονται μέσω μιας απλής τεχνικής επεξεργασίας σήματος, που απομακρύνει τις επιδράσεις των πλημμυρικών γεγονότων που πραγματοποιούνται την ξηρή περίοδο, επιτρέποντας έτσι τη διατήρηση της εκθετικής μορφής της καμπύλης στείρευσης της ροής. Τα αποτελέσματα δείχουν ότι είναι δυνατή η ικανοποιητική πρόγνωση των χαμηλών παροχών σε Μεσογειακές λεκάνες με διαφορετική υδρολογική συμπεριφορά.

    Συμπληρωματικό υλικό:

  1. C. Makropoulos, V. Tsoukala, K. Belibassakis, A. Lykou, M. Chondros, P. Gourgoura, and D. Nikolopoulos, Managing flood risk in coastal cities through an integrated modelling framework supporting stakeholders’ involvement: the case of Rethymno, Crete, Proceedings of the 36th IAHR World Congress, The Hague, The Netherlands, 2015.

    Πλήρες κείμενο: http://www.itia.ntua.gr/el/getfile/2062/1/documents/CP94_MANAGINGFLOODRISKINCOASTALCITIES_IAHR2015.pdf (1985 KB)

Conference publications and presentations with evaluation of abstract

  1. D. Nikolopoulos, P. Kossieris, and C. Makropoulos, Stochastic stress-testing approach for assessing resilience of urban water systems from source to tap, EGU General Assembly 2021, online, EGU21-13284, doi:10.5194/egusphere-egu21-13284, European Geosciences Union, 2021.

    Πλήρες κείμενο: http://www.itia.ntua.gr/el/getfile/2124/1/documents/EGU21-13284_presentation-h273713.pdf (897 KB)

  1. G. Moraitis, D. Nikolopoulos, I. Koutiva, I. Tsoukalas, G. Karavokiros, and C. Makropoulos, The PROCRUSTES testbed: tackling cyber-physical risk for water systems, EGU General Assembly 2021, online, EGU21-14903, doi:10.5194/egusphere-egu21-14903, European Geosciences Union, 2021.

    Πλήρες κείμενο: http://www.itia.ntua.gr/el/getfile/2122/1/documents/EGU21-14903_presentation.pdf (1404 KB)

  1. D. Nikolopoulos, G. Moraitis, D. Bouziotas, A. Lykou, G. Karavokiros, and C. Makropoulos, RISKNOUGHT: Stress-testing platform for cyber-physical water distribution networks, European Geosciences Union General Assembly 2020, Geophysical Research Abstracts, Vol. 22, Vienna, EGU2020-19647, doi:10.5194/egusphere-egu2020-19647, 2020.

    Πλήρες κείμενο: http://www.itia.ntua.gr/el/getfile/2061/1/documents/EGU2020-19647.pdf (1199 KB)

  1. K. Risva, D. Nikolopoulos, and A. Efstratiadis, Distributed hydrological modelling using spatiotemporally varying velocities, European Geosciences Union General Assembly 2020, Geophysical Research Abstracts, Vol. 22, Vienna, EGU2020-13402, doi:10.5194/egusphere-egu2020-13402, 2020.

    [Κατανεμημένη υδρολογική μοντελοποίηση χρησιμοποιώντας χωροχρονικά μεταβαλλόμενες ταχύτητες]

    Παρουσιάζουμε ένα κατανεμημένο υδρολογικό μοντέλο με ελάχιστες απαιτήσεις βαθμονόμησης, το οποίο αντιπροσωπεύει τον μετασχηματισμό βροχής-απορροής και τις διεργασίες διόδευσης. Η παραγωγή της επιφανειακής απορροής βασίζεται σε ένα τροποποιημένο σχήμα NRCS-CN. Βασική καινοτομία είναι η χρήση αντιπροσωπευτικών τιμών του CN, οι οποίες αρχικά αποδίδονται σε κυψέλες μοντέλων με βάση χάρτες κλίσης, κάλυψης γης και υδατοπερατότητας και προσαρμόζονται στις προηγούμενες συνθήκες υγρασίας του εδάφους. Για τη διόδευση της απορροής στην έξοδο της λεκάνης απορροής εξετάζονται δύο τύποι ροής, ήτοι η χερσαία ροή πάνω στο έδαφος και η ροή μορφής καναλιού κατά μήκος του υδρογραφικού δικτύου. Αυτά συντίθενται με τη χρήση μιας νέας προσέγγισης που βασίζεται στην ταχύτητα, όπου η αντιστοίχιση των ταχυτήτων κατά μήκος του δικτύου βασίζεται σε μακροσκοπικές υδραυλικές πληροφορίες. Χρησιμοποιεί επίσης την έννοια του μεταβαλλόμενου χρόνου συγκέντρωσης, η οποία θεωρείται συνάρτηση της μέσης έντασης απορροής σε όλη τη λεκάνη. Αυτή η διαμόρφωση είναι κατάλληλη για την προσομοίωση επεισοδίων πλημμύρας και απαιτεί την προδιαγραφή μόνο δύο συγκεντρωτικών δεδομένων εισόδου, οι οποίες είτε εκτιμώνται χειροκίνητα είτε επάγονται μέσω βαθμονόμησης. Το μοντέλο μπορεί επίσης να λειτουργήσει σε συνεχή χρόνο, χρησιμοποιώντας ένα σχήμα συγκέντρωσης εδαφικής υγρασίας που παράγει τόσο την επιφανειακή (χερσαία) απορροή όσο και την υποδερμική ροή μέσω της ακόρεστης ζώνης. Οι δύο εκδοχές του μοντέλου παρουσιάζονται στην αναπαράσταση των παρατηρημένων παροχών στη λεκάνη του ποταμού Νέδοντα στη Νότια Πελοπόννησο, Ελλάδα.

    Πλήρες κείμενο:

    Βλέπε επίσης: https://meetingorganizer.copernicus.org/EGU2020/EGU2020-13402.html

  1. G. Karavokiros, D. Nikolopoulos, S. Manouri, A. Efstratiadis, C. Makropoulos, N. Mamassis, and D. Koutsoyiannis, Hydronomeas 2020: Open-source decision support system for water resources management, European Geosciences Union General Assembly 2020, Geophysical Research Abstracts, Vol. 22, Vienna, EGU2020-20022, doi:10.5194/egusphere-egu2020-20022, 2020.

    [Υδρονομέας 2020: Σύστημα υποστήριξης αποφάσεων ανοιχτού κώδικα για τη διαχείριση υδατικών πόρων]

    Τα τελευταία 30 έτη, ένα πλήθος μελετών σχεδιασμού και διαχείρισης υδατικών πόρων στην Ελλάδα έχει υλοποιηθεί χρησιμοποιώντας μεθοδολογίες αιχμής και συναφή υπολογιστικά εργαλεία που έχουν αναπτυχθεί από την ερευνητική ομάδα Ιτιά στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Η αιχμή του δόρατος της εργαλειοθήκης της Ιτιάς είναι το σύστημα υποστήριξης αποφάσεων Υδρονομέας (που τα ελληνικά σημαίνει ο διανομέας του νερού), για την υποστήριξη της διαχείρισης υδροσυστημάτων πολλαπλών ταμιευτήρων. Το μεθοδολογικό του πλαίσιο έχει βασιστεί στην προσέγγιση παραμετροποίησης-προσομοίωσης-βελτιστοποίησης, το οποίο περιλαμβάνει τη στοχαστική προσομοίωση, τη δικτυακή γραμμική βελτιστοποίηση για την περιγραφή των ροών νερού και ενέργειας, και την πολυκριτηριακή ολική βελτιστοποίηση, που εξασφαλίζει την πλέον συμβιβαστική λήψη αποφάσεων. Στο αρχικό του στάδιο, ο Υδρονομέας αναπτύχθηκε σε περιβάλλον Object Pascal – Delphi. Τώρα, το λογισμικό έχει επανα-αναπτυχθεί σημαντικά, και η βελτιωμένη του έκδοση ενσωματώνει νέες λειτουργικότητες, διάφορες καινοτομίες των μοντέλων, και διασυνδέσεις με άλλα προγράμματα, π.χ. EPANET. Ο Υδρονομέας 2020 θα είναι διαθέσιμος στα τέλη του 2020 ως ελεύθερο και ανοιχτού κώδικα πακέτο Python. Στην εργασία αυτή παρουσιάζουμε τις βασικές μεθοδολογικές εξελίξεις και βελτιωμένα χαρακτηριστικά της τρέχουσας έκδοσης του λογισμικού, παρουσιάζοντας τη μοντελοποίηση του εκτενούς και σύνθετου συστήματος υδροδότησης αδιύλιστου νερού της πόλης της Αθήνας, στην Ελλάδα.

    Πλήρες κείμενο:

    Βλέπε επίσης: https://meetingorganizer.copernicus.org/EGU2020/EGU2020-20022.html

    Άλλες εργασίες που αναφέρονται σ' αυτή την εργασία (αυτός ο κατάλογος μπορεί να μην είναι ενημερωμένος):

    1. Koutiva, I., and C. Makropoulos, On the use of agent based modelling for addressing the social component of urban water management in Europe, Computational Water, Energy, and Environmental Engineering, 10(4), 140-154, doi:10.4236/cweee.2021.104011, 2021.

  1. L. M. Tsiami, E. Zacharopoulou, D. Nikolopoulos, I. Tsoukalas, N. Mamassis, A. Kallioras, and A. Efstratiadis, The use of Artificial Neural Networks with different sources of spatiotemporal information for flash flood predictions, European Geosciences Union General Assembly 2019, Geophysical Research Abstracts, Vol. 21, Vienna, EGU2019-7315, European Geosciences Union, 2019.

    [Η χρήση των Τεχνητών Νευρωνικών Δικτύων με διαφορετικές πηγές χωροχρονικής πληροφορίας για την πρόβλεψη αστραπιαίων πλημμυρών]

    Για παραπάνω από δύο δεκαετίες, η χρήση των τεχνητών νευρωνικών δικτύων (artificial neural networks, ANNs) στην υδρολογία έχει αποτελέσει μια αποτελεσματική και αποδοτική εναλλακτική σε σχέση με παραδοσιακές προσεγγίσεις μοντελοποίησης, π.χ. φυσικής βάσης ή εννοιολογικές. Αυτά μπορούν να αξιοποιήσουν κάθε τύπο διαθέσιμης πληροφορίας για να προβλέψουν την υδρολογική απόκριση πολύπλοκων συστημάτων, με ελλιπή δεδομένα και περιορισμένη γνώση των μηχανισμών μετασχηματισμού. Μια υποσχόμενη περιοχή εφαρμογής είναι η πρόγνωση σε πραγματικό χρόνο της διόδευσης των πλημμυρών, που αποτελεί αναγκαίο συστατικό των συστημάτων έγκαιρης πρόγνωσης και έγκαιρης προειδοποίησης. Σε αυτή την εργασία εστιάζουμε στις αστραπιαίες πλημμύρες, θεωρώντας ως περιοχές εφαρμογής δύο μεσαίας κλίμακας λεκάνες στην Ελλάδα, με θεμελιωδώς διαφορετικά χαρακτηριστικά. Η πρώτη είναι η έντονα αστικοποιημένη λεκάνη απορροής του ποταμού Κηφισού (380 km2), που αποτελεί τον κύριο αποστραγγιστικό αγωγό της μητροπολιτικής περιοχής της Αθήνας, ενώ η δεύτερη είναι η αγροτική λεκάνη του ποταμού Νέδοντα, στη ΝΔ Ελλάδα (120 km2). Κα οι δύο περιοχές έχουν πρόσφατα εξοπλιστεί με αυτόματους υδρομετρικούς σταθμούς, ενω είναι επίσης διαθέσιμα δεδομένα βροχόπτωσης σε πραγματικό χρόνο από έναν αντιπροσωπευτικό αριθμό μετεωρολογικών σταθμών. Για τις δύο μελέτες περίπτωσης εξετάζουμε διάφορες διαμορφώσεις των Νευρωνικών Δικτύων, ώστε να προβλέψουμε τη στάθμη του ποταμού στην έξοδο κάθε λεκάνης για διάφορα χρονικά βήματα υστέρησης, με τη χρήση διαφορετικών συνδυασμών δεδομένων εισόδου, στη μορφή ανάντη μετρήσεων στάθμης και σημειακών δεδομένων βροχής.

    Πλήρες κείμενο:

  1. D. Nikolopoulos, A. Efstratiadis, G. Karavokiros, N. Mamassis, and C. Makropoulos, Stochastic simulation-optimization framework for energy cost assessment across the water supply system of Athens, European Geosciences Union General Assembly 2018, Geophysical Research Abstracts, Vol. 20, Vienna, EGU2018-12290, European Geosciences Union, 2018.

    [Πλαίσιο στοχαστικής προσομοίωσης - βελτιστοποίησης για την αποτίμηση του ενεργειακού κόστους του υδροδοτικού συστήματος της Αθήνας]

    : Η υδροδότηση της Αθήνας υλοποιείται μέσω ενός πολύπλοκου υδροσυστήματος, που περιλαμβάνει τέσσερις ταμιευτήρες, 350 km κύριων υδραγωγείων, 15 αντλητικά συγκροτήματα, περισσότερες από 100 γεωτρήσεις, και πέντε μικρά υδροηλεκτρικά έργα. Η διαχείριση αυτού του συστήματος υπόκειται σε πολλαπλές πολυπλοκότητες και αβεβαιότητες, καθώς και συγκρούσεις μεταξύ διαφορετικών χρήσεων νερού και περιβαλλοντικών περιορισμών. Ωστόσο, η κύρια πρόκληση προέρχεται από την ανάγκη ελιαχιστοποίησης του κόστους λειτουργίας του συστήματος, που κυρίως προέρχεται από ενεργειακές καταναλώσεις σε αντλητικούς σταθμούς και γεωτρήσεις, διατηρώντας ταυτόχρονα τη μακροπρόθεση αξιοπιστία του στο αποδεκτό επίπεδο του 99%, σε ετήσια βάση. Γενικά, το κόστος ενέργειας είναι μικρό, καθώς το περισσότερο από το αδιύλιστο νερό παραλαμβάνεται και μεταφέρεται μέσω βαρύτητας, ωστόδο το κόστος αυτό περιστασιακά μπορεί να αυξηθεί σημαντικά, εξατίας της ενεργοποίησης βοηθητικών πόρων που απαιτούν εντατική χρήση αντλητικών σταθμών. Προκειμένου να εκτιμήσουμε το κόστοες αυτό για διάφορες σενάρια ζήτησης νερού και διάφορα επίπεδα αξιοπιστίας, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα προαναφερθέντα ζητήματα, εφαρμόζουμε ένα πλαίσιο προσομοίωσης – βελτιστοποίησης, που υλοποιείται στην πρόσφατα αναβαθμισμένη εκδοχή του λογισμικού Υδρονομέας. Τα αποτελέσματα των αναλύσεων χρησιμοποιούνται στη συνέχεια για να εκτιμήσουμε το κόστος του αδιύλιστου νερού που φτάνει στη μητροπολιτική περιοχή της Αθήνας, ως συνάρτηση της ζήτησης και της αξιοπιστίας.

    Πλήρες κείμενο:

  1. K. Risva, D. Nikolopoulos, A. Efstratiadis, and I. Nalbantis, Low-flow analysis in Mediterranean basins, European Geosciences Union General Assembly 2018, Geophysical Research Abstracts, Vol. 20, Vienna, EGU2018-18880, European Geosciences Union, 2018.

    [Ανάλυση χαμηλών ροών σε Μεσογειακές λεκάνες]

    Στην εργασία αυτή εξετάζουμε τα χαρακτηριστικά των χαμηλών ροών των Μεσογειακών λεκανών στη διάρκεια της ξηρής περιόδου. Συμβατικά, θεωρούμε μια περίοδο έξι μηνών, από τα μέσα Απριλίου έως τα μέσα Οκτωβρίου, που γενικά χαρακτηρίζεται από μειωμένη βροχόπτωση και αυξημένες υδατικές ανάγκες. Η έμφαση δίνεται στη συνιστώσα της βασικής ροής, που αναπαρίσταται μέσω μιας προσέγγισης γραμμικού ταμιευτήρα, βασικό στοιχείο της οποίας είναι ο συβτελεστής στείρευσης. Υπολογίζονται κλασικοί δείκτες, όπως τα ποσοστημόρια παροχής, παράλληλα με ένα μοντέλο εκθετικής στείρευσης. Η ανάλυσή μας αποσκοπεί στο να εξηγήσει τη σημαντική μεταβλητότητα του ρυθμού στείρευσης ως προς τα υδρολογικά έτη και λεκάνες απορροής με διαφορετικά χαρακτηριστικά, σε όρους έκτασης, υψομέτρου, φυσιογαφικών ιδιοτήτων και παραγόμενης απορροής. Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν ότι ο ρυθμός στείρευσης είναι ισχυρά συσχετισμένος με χαρακτηριστικές «υδρολογικές υπογραφές» (hydrological signatures), και είναι επίσης συνάρτηση της έκτασης της λεκάνης. Η μελέτη εφαρμόζεται σε 25 Μεσογειακές λεκάνες της Γαλλίας, Ισπανίας, Κύπρου, Ιταλίας και Ελλάδας, στις οποίες περιλαμβάνονται και κάποιες μικρές λεκάνες με διαλείπον καθεστώς ροής.

    Πλήρες κείμενο:

  1. E. Rozos, D. Nikolopoulos, A. Efstratiadis, A. Koukouvinos, and C. Makropoulos, Flow based vs. demand based energy-water modelling, European Geosciences Union General Assembly 2015, Geophysical Research Abstracts, Vol. 17, Vienna, EGU2015-6528, European Geosciences Union, 2015.

    [Μοντελοποίηση νερού-ενέργειας βάσει ροής έναντι βάσει ζήτησης]

    Η ροή νερού στα συστήματα παραγωγής υδροηλεκτρικής ισχύος χρησιμοποιείται συχνά κατάντη για να καλύψει άλλου είδους ζήτησης, όπως η άρδευση και ύδρευση. Ωστόσο, η κλασσική περίπτωση είναι ότι η ζήτηση ενέργειας (λειτουργία του εργοστασίου υδροηλεκτρικής ενέργειας) και η ζήτηση του νερού δεν συμπίπτουν χρονικά. Επιπλέον, η εισροή του νερού μέσα σε μία δεξαμενή είναι μια στοχαστική διεργασία. Τα πράγματα γίνονται πιο περίπλοκα αν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ανεμογεννήτριες ή φωτοβολταϊκά πάνελ) περιλαμβάνονται στο σύστημα. Για το λόγο αυτό, η αξιολόγηση και βελτιστοποίηση της λειτουργίας των συστημάτων υδροηλεκτρικής ενέργειας είναι δύσκολες εργασίες που απαιτούν υπολογιστικά μοντέλα. Αυτή η μοντελοποίηση δεν θα πρέπει να προσομοιώνει μόνο το ισοζύγιο του νερού των δεξαμενών και την παραγωγή/ κατανάλωση ενέργειας (αντλησιοταμίευση), αλλά θα πρέπει επίσης να λαμβάνει υπόψη τους περιορισμούς που επιβάλλονται από το φυσικό ή τεχνητό δίκτυο νερού με τη χρήση αλγορίθμου δρομολόγησης ροή. Ο ΥΔΡΟΝΟΜΕΑΣ, για παράδειγμα, χρησιμοποιεί μια κομψή μαθηματική προσέγγιση (γράφο) για τον υπολογισμό της ροής σε ένα δίκτυο νερού με βάση: τις απαιτήσεις (χρονοσειρές εισροών), τη διαθεσιμότητα του νερού (προσομοιώνεται) και την ικανότητα των συστατικών μετάδοσης (ιδιότητες των καναλιών, ποταμών , αγωγών, κλπ). Οι χρονοσειρές εισόδου της ζήτησης πρέπει να εκτιμηθούν από ένα άλλο μοντέλο και να συνδεθούν με τους αντίστοιχους κόμβους του δικτύου. Ένα μοντέλο που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την εκτίμηση αυτών των χρονοσειρών είναι το UWOT. Το UWOT είναι ένα bottom up μοντέλο αστικού κύκλου του νερού που προσομοιώνει την γέννηση, συνάθροιση και δρομολόγηση των σημάτων ζήτησης νερού. Σε αυτή τη μελέτη, διερευνούμε τις δυνατότητες του UWOT στην προσομοίωση της λειτουργίας των πολύπλοκων συστημάτων υδραυλικών έργων που περιλαμβάνουν παραγωγή ενέργειας. Το προφανές πλεονέκτημα αυτής της προσέγγισης είναι η χρήση ενός απλού μοντέλου αντί ενός για την εκτίμηση των απαιτήσεων και ενός άλλου για την προσομοίωση του συστήματος. Μια εφαρμογή του UWOT σε ένα σύστημα μεγάλης κλίμακας επιχειρείται στην ηπειρωτική Ελλάδα σε μια περιοχή έκτασης πάνω από 130x170 km2. Οι προκλήσεις, οι ιδιαιτερότητες και τα πλεονεκτήματα της προσέγγισης μελετώνται και εξετάζονται κριτικά.

    Πλήρες κείμενο: http://www.itia.ntua.gr/el/getfile/1525/2/documents/Poster_UWOT.pdf (307 KB)

    Συμπληρωματικό υλικό:

  1. A. Koukouvinos, D. Nikolopoulos, A. Efstratiadis, A. Tegos, E. Rozos, S.M. Papalexiou, P. Dimitriadis, Y. Markonis, P. Kossieris, H. Tyralis, G. Karakatsanis, K. Tzouka, A. Christofides, G. Karavokiros, A. Siskos, N. Mamassis, and D. Koutsoyiannis, Integrated water and renewable energy management: the Acheloos-Peneios region case study, European Geosciences Union General Assembly 2015, Geophysical Research Abstracts, Vol. 17, Vienna, EGU2015-4912, doi:10.13140/RG.2.2.17726.69440, European Geosciences Union, 2015.

    [Ολοκληρωμένη διαχείριση νερού και ανανεώσιμης ενέργειας: η μελέτη περίπτωσης της περιοχής Αχελώου-Πηνειού]

    Στο πλαίσιο του έργου «Συνδυασμένα συστήματα ανανεώσιμων πηγών για αειφoρική ενεργειακή ανάπτυξη» (CRESSENDO), αναπτύξαμε ένα πρωτότυπο πλαίσιο στοχαστικής προσομοίωσης για τον βέλτιστο σχεδιασμό και διαχείριση μεγάλης κλίμακας υβριδικών συστημάτων ανανεώσιμης ενέργειας, όπου η υδροηλεκτρική ενέργεια έχει τον κυρίαρχο ρόλο. Η μεθοδολογία κια τα σχετικά υπολογιστκά εργαλεία ελέγχονται σε δύο μεγάλες γειτονικές λεκάνες της Ελλάδας (Αχελώος, Πηνειός) που εκετίνονται σε 15 500 km2 (12% της Ελληνικής επικράτειας). Ο ποταμός Αχελώος χαρακτηρίζεται από πολύ υψηλή απορροή και φιλοξενεί το ~40% της εγκατεστημένης υδροηλεκτρικής ισχύος της Ελλάδας. Από την άλλη πλευρά, η πεδιάδα της Θεσσαλίας που αποστραγγίζεται στον Πηνειό – μια αγροτική περιοχή κλειδί για την εθνική οικονομία – υποφέρει συχνά από ανεπάρκεια νερού και συστηματική περιβαλλοντική υποβάθμιση. Οι δύο λεκάνες συνδέονται μέσω έργων εκτροπής, υφιστάμενων και δομολογημένων, διαμορφώνοντας έτσι ένα μοναδικό υδροσύστημα μεγάλης κλίμακας, το μέλλον του οποίου υπήρξε αντικείμενο έντονης διαμάχης. Η περιοχή μελέτης αντιμετωπίζεται ως ένα υποθετικά κλειστό, ενεργειακά αυτόνομο σύστημα, ώστε να αξιολογηθούν οι προοπτικές αειφόρου ανάπτυξης των υδατικών και ενεργειακών πόρων του. Στο πλαίσιο αυτό αναζητείται μια αποτελεσματική διαμόρφωση των αναγκαίων υδραυλικών έργων και έργων ανανεώσιμης ενέργειας, μέσω ολοκληρωμένης μοντελοποίησης του υδατικού και ενεργειακού ισοζυγίου της περιοχής. Εξετάζουμε διάφορα σενάρια ενεργειακής ζήτησης για οικιακή, βιομηχανική και γεωργική χρήση, υποθέτοντας ότι μέρος της ζήτησης καλύπτεται από αιολική και ηλιακή ενέργεια, ενώ η περίσσεια ή το έλλειμμα ενέργειας ρυθμίζεται μέσω των μεγάλων υδροηλεκτρικών έργων, που είναι εξοπλισμένα και με διατάξειας αντλησιοταμίευσης. Ο γενικός στόχος είναι να εξετάσουμε κάτω από ποιες συνθήκες είναι τεχνικά και οικονομικά βιώσιμο ένα πλήρως ανανεώσιμο σύστημα ενέργειας σε μια τόσο μεγάλη κλίμακα.

    Πλήρες κείμενο:

    Συμπληρωματικό υλικό:

    Βλέπε επίσης: http://dx.doi.org/10.13140/RG.2.2.17726.69440

    Άλλες εργασίες που αναφέρονται σ' αυτή την εργασία (αυτός ο κατάλογος μπορεί να μην είναι ενημερωμένος):

    1. Stamou, A. T., and P. Rutschmann, Pareto optimization of water resources using the nexus approach, Water Resources Management, 32, 5053-5065, doi:10.1007/s11269-018-2127-x, 2018.
    2. Stamou, A.-T., and P. Rutschmann, Optimization of water use based on the water-energy-food nexus concept: Application to the long-term development scenario of the Upper Blue Nile River, Water Utility Journal, 25, 1-13, 2020.

  1. E. Anagnostopoulou, A. Galani, P. Dimas, A. Karanasios, T. Mastrotheodoros, E. Michailidi, D. Nikolopoulos, S. Pontikos, F. Sourla, A. Chazapi, S.M. Papalexiou, and D. Koutsoyiannis, Record breaking properties for typical autocorrelation structures, European Geosciences Union General Assembly 2013, Geophysical Research Abstracts, Vol. 15, Vienna, EGU2013-4520, doi:10.13140/RG.2.2.20420.22400, European Geosciences Union, 2013.

    [Ακραίες ιδιότητες τυπικών δομών αυτοσυσχέτισης]

    Πλήρες κείμενο:

    Συμπληρωματικό υλικό:

    Βλέπε επίσης: http://dx.doi.org/10.13140/RG.2.2.20420.22400

Presentations and publications in workshops

  1. K. Ρίσβα, Δ. Νικολόπουλος, Α. Ευστρατιάδης, και Ι. Ναλμπάντης, Ένα φειδωλό μοντέλο για την πρόβλεψη των χαμηλών ροών σε Mεσογειακά υδατορεύματα, 5ο Πσνελλήνιο Συνέδριο ΑΤΜ, ΑΘήνα, 2017.

    Η περίοδος χαμηλών απορροών ενός ποταμού, εμφανίζεται συνήθως εποχιακά στις ξηρές περιόδους και συχνά συνοδεύεται από αυξημένες ανάγκες σε νερό. Λόγω της περιορισμένης διαθεσιμότητας, συχνά προκαλεί ποικίλα διαχειριστικά προβλήματα. Η εργασία στοχεύει στην υλοποίηση αποτελεσματικών και επιχειρησιακά εφαρμόσιμων εργαλείων για την πρόβλεψη χαμηλών ροών. Η μεθοδολογία βασίζεται στην υιοθέτηση μοντέλου με μορφή εκθετικής μείωσης για την καμπύλη στείρευσης. Ως τιμή εκκίνησης χρησιμοποιείται ένα στατιστικό χαρακτηριστικό των ροών προ της ξηρής περιόδου. Ο ρυθμός στείρευσης εκφράζεται ως γραμμική συνάρτηση της τιμής εκκίνησης. Οι παράμετροι της συνάρτησης είναι σταθερές στο χρόνο και βαθμονομούνται σε δεδομένα που αντι-προσωπεύουν την συνιστώσα των χαμηλών ροών στα ολικά υδρογραφήματα. Χρησιμοποιούνται ημερήσιες χρονοσειρές από τον Αχελώου στην Ελλάδα, τον Ξερό και τη Περιστερώνα στην Κύπρο και τον Salso στην Ιταλία. Τα ολικά υδρογραφήματα φιλτράρονται με τεχνικές επεξεργασίας σήμα-τος ώστε να αφαιρεθεί η επίδραση των πλημμυρικών γεγονότων κατά τις ξηρές περιόδους. Τα απο-τελέσματα υποδεικνύουν ότι είναι δυνατόν να προκύψουν ικανοποιητικές προβλέψεις χαμηλών ροών για μεσογειακές λεκάνες με διαφορετικό υδρολογικό καθεστώς.

    Σχετικές εργασίες:

    • [21] Παρόμοια εργασία (στα αγγλικά) που παρουσιάστηκε στο συνέδριο της EWRA

    Πλήρες κείμενο: http://www.itia.ntua.gr/el/getfile/1752/1/documents/PSDATM_low_flows_article.pdf (1015 KB)

    Συμπληρωματικό υλικό:

Academic works

  1. D. Nikolopoulos, Resilience assessment of cyber-physical water systems, PhD thesis, Department of Water Resources and Environmental Engineering – National Technical University of Athens, Δεκέμβριος 2023.

    [Εκτίμηση ανθεκτικότητας κυβερνο-φυσικών υδροσυστημάτων]

  1. Δ. Νικολόπουλος, Ανάπτυξη γεωχωρικών μοντέλων αστικής επέκτασης για την διερεύνηση προβλημάτων υδατικών πόρων: η περίπτωση του Ρεθύμνου, MSc thesis, Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος – Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Νοέμβριος 2017.

    Από την προϊστορική εποχή η ανάπτυξη των πρώτο-πόλεων είναι άμεσα συνυφασμένη με την αξιοποίηση υδατικών πόρων. Μετά την βιομηχανική επανάσταση ωστόσο, παρατηρείται ραγδαία αύξηση του αστικού πληθυσμού με συνέπεια σήμερα ο πληθυσμός των πόλεων να υπερβαίνει το 50% του συνολικού. Η έντονη αστικοποίηση δημιουργεί προκλήσεις στον μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό των υδροσυστημάτων, κυρίως στην ικανοποίηση αναγκών, στην διαχείριση του πλημμυρικού κινδύνου και στην επεξεργασία λυμάτων και αποβλήτων. Ακόμα, η αστική επέκταση είναι ένα φαινόμενο διαχρονικό, επηρεαζόμενο από πολλούς αλληλοεξαρτώμενους παράγοντες, ιδιαίτερα πολύπλοκο και έντονα μη γραμμικό, άρα η μελέτη της ως δυναμικό σύστημα παρουσιάζει εγγενείς δυσκολίες. Συνεπώς, ο σύγχρονος σχεδιασμός θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει προβλέψεις της μελλοντικής αστικής επέκτασης με τρόπο ικανό να περιγράψει την δυναμική του συστήματος, να παράγει αληθοφανή αποτελέσματα και να ποσοτικοποιεί την αβεβαιότητα έκβασης τους. Παρόλα αυτά, η αστική επέκταση συχνά αναλύεται ως στατική παράμετρος στα προβλήματα διαχείρισης, προερχόμενη από άλλες μελέτες ή δεν λαμβάνεται υπόψη η χωρική της διάσταση, αλλά μόνο η ποσοτική της, με την έννοια της αύξησης του πληθυσμού. Στη παρούσα εργασία επιχειρείται η ανάπτυξη ενός εργαλείου προσομοίωσης της αστικής επέκτασης και μιας μεθοδολογίας εφαρμογής του, με σκοπό να συμπληρώσει τη σύγχρονη θεώρηση της διαχείρισης υδατικών πόρων. Διαμορφώνεται ένα μοντέλο το οποίο υποστηρίζεται από την θεωρία των κυψελοειδών αυτομάτων (Cellular Automata – CA) βάση της οποίας έχουν αναπτυχθεί πολλά αξιόπιστα μοντέλα αλλαγής χρήσεων γης τα τελευταία χρόνια. Τα CA μοντέλα έχουν αποδεδειγμένη ικανότητα προσομοίωσης πολύπλοκων φαινομένων με σχετικά απλούς κανόνες λειτουργίας. Το μοντέλο έχει ικανότητα προσαρμογής σε μεγάλο εύρος προβλημάτων, καθώς δομείται με γενικούς απλούς μηχανισμούς και φειδωλότητα όσον αφορά τα απαιτούμενα δεδομένα. Χαρακτηρίζεται επίσης από υψηλή ταχύτητα εφαρμογής, χωρίς να θυσιάζεται η εγκυρότητα του. Σημαντικό κομμάτι της μεθοδολογίας είναι η ικανότητα βαθμονόμησης του σε απλά και ελεύθερα διαθέσιμα τηλεπισκοπικά δεδομένα μετά από κατάλληλη επεξεργασία. Το τελευταίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς σε πολλές περιπτώσεις η εφαρμογή πιο σύνθετων μοντέλων είναι αδύνατη λόγω των ιδιαίτερων απαιτήσεων σε δεδομένα, τα οποία συχνά είναι ελλιπή. Για το λόγο αυτό διαμορφώνεται επίσης ένα τηλεπισκοπικό μοντέλο ταξινόμησης που ενισχύει τη μεθοδολογία. Αξιοποιεί σύγχρονες μεθόδους υπολογισμού της υφής από πολυφασματικές δορυφορικές λήψεις, για την ανίχνευση αστικών επιφανειών. Σε συνεργασία με αντικειμενοστραφείς μεθόδους ιεραρχικής ταξινόμησης παράγονται δεδομένα εισόδου του μοντέλου CA. Άλλα δεδομένα εισόδου είναι οι απλές χρονοσειρές πληθυσμού και ΑΕΠ της περιοχής, το οδικό δίκτυο και το ψηφιακό μοντέλο εδάφους. Το μοντέλο βαθμονομείται με επιτυχία στην ευρύτερη περιοχή του Ρεθύμνου, η οποία λόγω της ανάμειξης των χρήσεων γης αποτελεί ένα δύσκολο πρόβλημα βαθμονόμησης τόσο του CA όσο και του μοντέλου ταξινόμησης. Τέλος, κατασκευάζονται συνθετικά προβλήματα υδατικών πόρων και το μοντέλο εφαρμόζεται σε λειτουργία πρόβλεψης της μελλοντικής αστικής επέκτασης, ώστε να καταδειχθεί η χρησιμότητα του.

  1. Δ. Νικολόπουλος, Ανάπτυξη μοντέλου συνδυασμένης διαχείρισης λεκανών απορροής Αχελώου και Πηνειού, Διπλωματική εργασία, 214 pages, Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος – Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Μάρτιος 2015.

    Το αντικείμενο της παρούσης εργασίας είναι η κατάστρωση του μοντέλου προσομοίωσης ενός ιδιαίτερα σύνθετου υδροσυστήματος που περιλαμβάνει δύο γειτονικές υδρολογικές λεκάνες, του Αχελώου και του Πηνειού, και η εξέταση των προοπτικών συνδιαχείρισης τους. Οι εν λόγω λεκάνες ταυτίζονται με τις διαχειριστικές ενότητες ΛΑΠ Αχελώου και ΛΑΠ Πηνειού, που συνδέονται μέσω των έργων εκτροπής που είχαν προβλεφθεί στη μελέτη γενικής διάταξης που είχε εκπονήσει η Ειδική Υπηρεσία Δημοσίων Έργων Αχελώου του ΥΠΕΧΩΔΕ στα μέσα της δεκαετίας του '90. Η πορεία εξέτασης του προβλήματος βασίστηκε στην αναπαράσταση της λειτουργίας του υδροσυστήματος μέσω ενός εννοιολογικού μοντέλου, που αν και αρκετά αφαιρετικό θα πρέπει να αναπαριστά ορθά τις σχέσεις των τεχνικών έργων μεταξύ τους και με το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. Τα επιμέρους στοιχεία του μοντέλου ήταν οι λεκάνες απορροής, οι υπόγειοι υδροφορείς, οι αγροτικές εκτάσεις, οι οικισμοί, οι ταμιευτήρες, οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί (που σε δύο περιπτώσεις είναι αντιστρεπτής λειτουργίας) και το δίκτυο μεταφοράς νερού. Για τις ανάγκες τις εργασίες πραγματοποιήθηκε συλλογή πληθώρας δεδομένων καθώς και αποδελτίωση μεγάλου αριθμού υδρολογικών και διαχειριστικών μελετών. Η οργάνωση και ανάλυση των χωρικών δεδομένων έγινε με την υποστήριξη ενός Γεωγραφικού Σύστηματος Πληροφοριών. Σημαντικός φόρτος αναλώθηκε στις υδρολογικές αναλύσεις και την εκτίμηση των υδατικών αναγκών της περιοχής. Αφού καθορίστηκαν τα υδρολογικά δεδομένα εισόδου του υδροσυστήματος, παρήχθησαν συνθετικές χρονοσειρές 1000 ετών μέσω στοχαστικής προσομοίωσης, που αναπαράγουν τα στατιστικά χαρακτηριστικά των ιστορικών δειγμάτων ποσοτικοποιώντας την αβεβαιότητά τους σε πολλαπλές χρονικές κλίμακες. Από την άλλη πλευρά, οι ζητήσεις νερού για διάφορες χρήσεις και οι σχετικοί πειρορισμοί διαμορφώθηκαν έπειτα από επεξεργασία των διαθέσιμων ιστορικών δεδομένων καθώς και σχεδίων ανάπτυξης από διάφορες μελέτες, ώστε να ανταποκρίνονται όσο το δυνατόν πιο πιστά στην πραγματικότητα. Με βάση τα παραπάνω, καταρτίστηκαν εναλλακτικά σενάρια ανάπτυξης και διαχείρισης του υδροσυστήματος, τα οποία αναλύθηκαν και αξιολογήθηκαν μέσω των εργαλείων προσομοίωσης και βελτιστοποίησης του λογισμικού ΥΔΡΟΝΟΜΕΑΣ. Στις αναλύσεις, ιδιαίτερο βάρος δόθηκε στη βελτιστοποίηση της ενεργειακής παραγωγής του συστήματος, με τρόπο ώστε να ικανοποιούνται πλήρως οι υψηλής προτεραιότητας χρήσεις νερού (υδρευτικές ανάγκες και περιβαλλοντικοί περιορισμοί) και να εξασφαλίζεται ικανοποιητικό επίπεδο αξιοπιστίας στην ικανοποίηση των αρδευτικών χρήσεων.

    Πλήρες κείμενο: http://www.itia.ntua.gr/el/getfile/1544/1/documents/thesis_nikolopoulos.pdf (22880 KB)

    Συμπληρωματικό υλικό:

Research reports

  1. Γ. Καρακατσάνης, Χ. Μακρόπουλος, Α. Ευστρατιάδης, και Δ. Νικολόπουλος, Οδηγός Χρήσης Εργαλείου Υπολογισμού Χρηματοοικονομικού Κόστους του Αδιύλιστου Ύδατος, Επικαιροποίηση του χρηματοοικονομικού κόστους αδιύλιστου νερού για την ύδρευση της Αθήνας, 29 pages, Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος – Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Φεβρουάριος 2020.

    Το παρόν εγχειρίδιο αποτελεί έναν οδηγό χρήσης του υπολογιστικού αρχείου Excel για τον υπολογισμό του ετήσιου χρηματοοικονομικού κόστους του αδιύλιστου ύδατος από την Εταιρεία Παγίων ΕΥΔΑΠ.

    Σχετικό έργο: Επικαιροποίηση του χρηματοοικονομικού κόστους αδιύλιστου νερού για την ύδρευση της Αθήνας

  1. Α. Ευστρατιάδης, Η. Παπακωνσταντής, Π. Παπανικολάου, Ν. Μαμάσης, Δ. Νικολόπουλος, Ι. Τσουκαλάς, και Π. Κοσσιέρης, Συνοπτική έκθεση πρώτου έτους, Εκσυγχρονισμός της διαχείρισης του συστήματος των υδατικών πόρων ύδρευσης της Αθήνας – Αναθεώρηση, Ανάδοχος: Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος – Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, 55 pages, Δεκέμβριος 2020.

    Η παρούσα έκθεση συνοψίζει τις εργασίες που πραγματοποιήθηκαν στη διάρκεια του πρώτου έτους εκτέλεσης της σύμβασης, ήτοι από τον Ιούλιο του 2019 έως τον Ιούλιο του 2020, και τα σχετικά παραδοτέα (τεχνικές εκθέσεις και λογισμικά). Στο αντικείμενο του έργου περιλαμβάνονται και οι πρόδρομες διαχειριστικές αναλύσεις που πραγματοποιήθηκαν τον Μάρτιο του 2019, και αφορούν στη διερεύνηση των υπερχειλίσεων του συστήματος Υλίκης-Παραλίμνης (Παραδοτέο 1).

    Σχετικό έργο: Εκσυγχρονισμός της διαχείρισης του συστήματος των υδατικών πόρων ύδρευσης της Αθήνας – Αναθεώρηση

  1. Α. Ευστρατιάδης, Σ. Μανούρη, Δ. Νικολόπουλος, και Ι. Τσουκαλάς, Διερεύνηση σεναρίων διαχείρισης υδροδοτικού συστήματος περιόδου Μαρτίου-Σεπτεμβρίου 2020, Εκσυγχρονισμός της διαχείρισης του συστήματος των υδατικών πόρων ύδρευσης της Αθήνας – Αναθεώρηση, Ανάδοχος: Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος – Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, 31 pages, Μάρτιος 2020.

    Η παρούσα έκθεση αποτελεί τμήμα του σχεδίου διαχείρισης των υδατικών πόρων ύδρευσης της Αθήνας για το υδρολογικό έτος 2019-20, το οποίο εκπονείται από τη Διεύθυνση Υδροληψίας. Ειδικότερα, στην έκθεση διερευνάται η διαχειριστική πολιτική του υδροσυστήματος για την περίοδο Μαρτίου-Σεπτεμβρίου. Οι εκτιμήσεις βασίζονται στην κατάρτιση σεναρίων βραχυπρόθεσμης (σε χρονικό ορίζοντα επταμήνου) στοχαστικής πρόγνωσης των υδρολογικών εισροών των ταμιευτήρων και προσομοίωσης της λειτουργίας του υδροσυστήματος. Με βάση τα αποτελέσματα των αναλύσεων, διατυπώνονται προτάσεις σχετικά με την πλέον πρόσφορη διαχειριστική πολιτική.

    Σχετικό έργο: Εκσυγχρονισμός της διαχείρισης του συστήματος των υδατικών πόρων ύδρευσης της Αθήνας – Αναθεώρηση

  1. Χ. Μακρόπουλος, Α. Ευστρατιάδης, Δ. Νικολόπουλος, και Α. Ζαρκαδούλας, Διερεύνηση σεναρίων μελλοντικής λειτουργίας του υδροσυστήματος, Επικαιροποίηση του χρηματοοικονομικού κόστους αδιύλιστου νερού για την ύδρευση της Αθήνας, 94 pages, Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος – Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Απρίλιος 2019.

    Η παρούσα έκθεση αποτελεί το Παραδοτέο 3, αντικείμενο του οποίου είναι η κατάρτιση σεναρίων ανάπτυξης του υδροσυστήματος, που αφορούν σε αναβάθμιση υφιστάμενων έργων, ανάπτυξη νέων έργων, και ανάπτυξη νέων χρήσεων νερού, και μια προκαταρκτική διερεύνηση της βιωσιμότητας τους, τόσο από πλευράς επάρκειας υδατικών πόρων όσο και από πλευράς κόστους. Για τον σκοπό αυτό, για κάθε νέα χρήση ή συνδυασμό χρήσεων νερού, και αντίστοιχων έργων υποδομής, γίνεται προσομοίωση του υδροσυστήματος και αναζητείται η πλέον πρόσφορη, από πλευράς οικονομικότητας, αξιοπιστίας και περιβαλλοντικών επιπτώσεων, διαχειριστική πολιτική, που συγκρίνεται με το σενάριο βάσης, ήτοι την υφιστάμενη λειτουργία του υδροδοτικού συστήματος και το αντίστοιχο κόστος. Τελικό ζητούμενο είναι η διαμόρφωση ενός στρατηγικού σχεδίου που θα αποτελέσει τον οδικό χάρτη για τον προσδιορισμό των μακροπρόθεσμων μέτρων και την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων, σχετικά με την βιώσιμη ανάπτυξη του υδροσυστήματος.

    Σχετικό έργο: Επικαιροποίηση του χρηματοοικονομικού κόστους αδιύλιστου νερού για την ύδρευση της Αθήνας

  1. Χ. Μακρόπουλος, Α. Ευστρατιάδης, Γ. Καρακατσάνης, Δ. Νικολόπουλος, και Α. Κουκουβίνος, Τελική έκθεση υπολογισμού χρηματοοικονομικού κόστους αδιύλιστου νερού, Επικαιροποίηση του χρηματοοικονομικού κόστους αδιύλιστου νερού για την ύδρευση της Αθήνας, 120 pages, Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος – Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Μάιος 2018.

    Η παρούσα έκθεση αποτελεί την επικαιροποίηση, σε σχέση με το Παραδοτέο 1, της μεθοδολογίας εκτίμησης του χρηματοοικονομικού κόστους του αδιύλιστου νερού και των σχετικών δεδομένων, λαμβάνοντας υπόψη παρατηρήσεις της ΕΥΔΑΠ Παγίων και πρόσθετα στοιχεία που συλλέχθηκαν στο ενδιάμεσο διάστημα. Με βάση τα παραπάνω, προέκυψαν οι τελικές εκτιμήσεις του εν λόγω κόστους, για τα σενάρια λειτουργίας του υδροσυστήματος που εξετάστηκαν στην προηγούμενη (προκαταρκτική) φάση του έργου. Στην έκθεση δίνεται επίσης μια εκτίμηση του πλήρους κόστους του αδιύλιστου νερού (που συμπεριλαμβάνει το περιβαλλοντικό κόστος και το κόστους πόρου) με βάση τα εγκεκριμένα Σχέδια Διαχείρισης της ΕΓΥ, και γίνεται ένας σχολιασμός σχετικά με τη μεθοδολογία προσδιορισμού του, με εφαρμογή της σχετικής ΚΥΑ κοστολόγησης.

    Σχετικό έργο: Επικαιροποίηση του χρηματοοικονομικού κόστους αδιύλιστου νερού για την ύδρευση της Αθήνας

  1. Χ. Μακρόπουλος, Α. Ευστρατιάδης, Γ. Καρακατσάνης, Δ. Νικολόπουλος, και Α. Κουκουβίνος, Συνοπτική έκθεση υπολογισμού χρηματοοικονομικού κόστους αδιύλιστου νερού, Επικαιροποίηση του χρηματοοικονομικού κόστους αδιύλιστου νερού για την ύδρευση της Αθήνας, 93 pages, Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος – Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Φεβρουάριος 2018.

    Η παρούσα έκθεση αποτελεί το Παραδοτέο 1 και περιλαμβάνει τη διερεύνηση του θεσμικού πλαισίου, τη συλλογή και επεξεργασία των δεδομένων του υδροσυστήματος (υδρολογικών, διαχειριστικών, οικονομικών, περιβαλλοντικών), την ανάπτυξη της μεθοδολογίας εκτίμησης του χρηματοοικονομικού κόστους του αδιύλιστου νερού και τις αρχικές εκτιμήσεις του εν λόγω κόστους, για διάφορα σενάρια λειτουργίας του υδροσυστήματος που εξετάστηκαν στην παρούσα, προκαταρκτική, φάση του έργου.

    Σχετικό έργο: Επικαιροποίηση του χρηματοοικονομικού κόστους αδιύλιστου νερού για την ύδρευση της Αθήνας

  1. Α. Κουκουβίνος, Α. Ευστρατιάδης, Δ. Νικολόπουλος, Χ. Τύραλης, Α. Τέγος, Ν. Μαμάσης, και Δ. Κουτσογιάννης, Πιλοτική εφαρμογή στο σύστημα Αχελώου-Θεσσαλίας, Συνδυασμένα συστήματα ανανεώσιμων πηγών για αειφoρική ενεργειακή ανάπτυξη (CRESSENDO), 98 pages, Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος – Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Οκτώβριος 2015.

    Αντικείμενο της έκθεσης είναι ο έλεγχος των μεθοδολογιών και τα υπολογιστικών εργαλείων που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του έργου, στο σύστημα των διασυνδεδεμένων λεκανών απορροής του Αχελώου και Πηνειού. Η περιοχή μελέτης αντιμετωπίζεται ως ένα υποθετικά κλειστό και ενεργειακά αυτόνομο σύστημα, προκειμένου να διερευνήσουμε τις προοπτικές της αειφόρου ανάπτυξης σε περιφερειακή κλίμακα, με αποκλειστική χρήση ΑΠΕ.

    Σχετικό έργο: Συνδυασμένα συστήματα ανανεώσιμων πηγών για αειφoρική ενεργειακή ανάπτυξη (CRESSENDO)

    Πλήρες κείμενο: http://www.itia.ntua.gr/el/getfile/1613/1/documents/Report_EE4a.pdf (8010 KB)