Η Αισθητική στα Τεχνικά Έργα. H περίπτωση των φραγμάτων και των ανεμογεννητριών

Ε. Ρόκκου, Η Αισθητική στα Τεχνικά Έργα. H περίπτωση των φραγμάτων και των ανεμογεννητριών , MSc thesis, 114 pages, Απρίλιος 2016.

[doc_id=1607]

[Ελληνικά]

Κάθε μεγάλο αναπτυξιακό-κοινωφελές έργο πέρα από την χρησιμότητά του, αποτελεί και στοιχείο πολιτισμού και κατά συνέπεια αυτοί που το μελέτησαν και το κατασκεύασαν έχουν ευθύνη απέναντι στην κοινωνία και στις μελλοντικές γενεές, για την πολιτισμική ταυτότητα που το έργο τους διαθέτει. Βασικό εξωτερικό στοιχείο της πολιτισμικής ταυτότητας ενός έργου είναι η αισθητική του. Η παρούσα εργασία σκοπεύει να διερευνήσει την αίσθηση που νοιώθει ο σύγχρονος άνθρωπος όταν αντικρίζει, ξαφνικά, στη φύση μέγα-κατασκευές, όπως είναι τα φράγματα και οι ανεμογεννήτριες. Αίσθηση που βιώνεται αλλά δεν είναι κατανοητό από που προέρχεται δηλαδή αν σχετίζεται με εσωτερικές ψυχολογικές διεργασίες ή αν είναι αποτέλεσμα των αντικειμενικών ιδιοτήτων των μέγα-κατασκευών. Ακόμη, διερευνά πως θα μπορούσαν αυτές οι μέγα-κατασκευές να γίνουν περισσότερο αποδεκτές αισθητικά. Τέλος γίνεται προσπάθεια να αναδειχθεί η ανάγκη οι κατασκευές να ορίζονται από τεχνικές που θα καθοδηγούνται από την οικονομία και την ευκολία κατασκευής, αλλά και την απαραίτητη συμβολή αρχιτεκτόνων και σχεδιαστών, που θα καθορίζουν το μέγεθος την μορφή και την τυπολογία από αισθητική άποψη.

Η βιωματική εμπειρία του ανθρώπου από την θέα μεγάλων έργων περιγράφεται, από την αρχαιότητα ακόμη, με πολλαπλά συναισθήματα όπως: θαυμασμός, ενθουσιασμός, φόβος, λύπη, χαρά, πόνος, γαλήνη, στοχασμός συναισθήματα που τα προκαλούν η αισθητική του "Ωραίου", του "Υψηλού ",της "Χάρης "και του "εντυπωσιακού" ή "θεαματικού". Ειδικότερα αυτές οι αισθητικές κατηγορίες εμφανίζονται στην φιλοσοφία και την αρχιτεκτονική και χαρακτηρίζουν ανάλογα εποχές ή στυλ.

Τα φράγματα είναι αναπτυξιακά έργα πολύ δαπανηρά, αλλά με μεγάλη οικονομική απόδοση και γι’ αυτό επιδιώκεται η κατασκευή τους. Είναι έργα ιδιόμορφα και δεν είναι δυνατόν να τυποποιηθούν και να εφαρμόζονται επανειλημμένα. Οι ανεμογεννήτριες είναι μέγα μηχανές που καλούνται να εξυπηρετήσουν μια πολύ σοβαρή ανάγκη, αυτή της ενεργειακής επάρκειας αλλά και αυτονομίας, προασπίζοντας το δημόσιο συμφέρον και συντελώντας στην κοινωνική ευμάρεια και τη βιωσιμότητα του σημερινού μοντέλου διαβίωσης.

Το φράγμα, ως έργο μηχανικού, διαθέτει "κάποια" αισθητική γιατί υπακούει στους νόμους της φύσης η οποία όμως δεν φθάνει για να είναι αντικείμενο πλαστικής συγκίνησης. Χρειάζεται να διαθέτει επιπλέον στοιχεία που να προκαλούν τελικά την αίσθηση του ωραίου. Αισθητικές εντυπώσεις δημιουργούν οι διαστάσεις του φράγματος, οι αναλογίες και συμμετρίες που διαθέτουν, ο τρόπος κατασκευής των υπερχειλιστών, οι επεμβάσεις στο φλοιό και στο σώμα του φράγματος, η διακόσμηση της στέψης, ο ειδικός φωτισμός η διακόσμηση με έργα τέχνης και η αρχιτεκτονική των συνοδευτικών έργων. Οι ανεμογεννήτριες έχουν εξελιχθεί σε τεχνολογικά προϊόντα μαζικής παραγωγής που υπακούουν στις αρχές του βιομηχανικού σχεδιασμού. Συνεπώς και για τις ανεμογεννήτριες δημιουργείται μια βιομηχανική αισθητική όπου η λειτουργικότητα κυρίως αλλά και το κέρδος κυριαρχούν στην παραγωγή.

Είναι αναμφισβήτητο ότι η αισθητική δεν περιορίζεται στην μακροσκοπική εμφάνιση ακόμη και όταν συμπληρώνεται από το αίσθημα ασφάλειας που παρέχει ένα άρτια κατασκευασμένο έργο. Η αισθητική είναι και βίωμα, εξαρτάται δηλαδή από το πώς προσλαμβάνει κανείς το μήνυμα της κατασκευής του έργου και το αίσθημα αυτό είναι ένα δυναμικό στοιχείο που πρέπει να διαπιστωθεί και να συσχετιστεί με τις βασικές αντιλήψεις της εποχής ή του πολιτισμού στον οποίο ανήκει. Η τέχνη του 20ου αιώνα για παράδειγμα χαρακτηρίζεται από μια προσήλωση στη χρηστικότητα και την αναγωγή κάθε αντικειμένου σε εμπόρευμα. Αυτό με άλλα λόγια σημαίνει ότι στην εμπορευματική αλυσίδα οι ποιοτικές όψεις της Ομορφιάς, της αισθητικής, ανατρέπονται ολοένα και περισσότερο από τις ποσοτικές. Πολλές φορές η ικανοποίηση που νιώθουμε από την αισθητική ενός δημιουργήματος συνδέεται με ένα "ενδιαφέρον" πιθανόν με ένα "συμφέρον". Εξαιτίας αυτού του διαφορετικού τρόπου πρόσληψης του μηνύματος, παρατηρείται ότι δημιουργούνται κοινωνικές αντιδράσεις, τόσο για την κατασκευή των υδροηλεκτρικών φραγμάτων όσο και από την εμφάνιση των ανεμογεννητριών και εγείρονται μια σειρά ζητημάτων που είναι λογικά. Αυτά διακρίνονται σε ζητήματα σε σχέση με την εποπτεία την κοινωνιολογία, την οντολογία και την τέχνη και τα οποία πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη πριν την κατασκευή των φραγμάτων ή την εγκατάσταση των ανεμογεννητριών.

Τόσο τα Φράγματα όσο και οι Ανεμογεννήτριες δεν πρέπει να είναι μόνο προϊόντα πρακτικής ανάγκης που εξυπηρετούν τον άνθρωπο αλλά επιβάλλεται να είναι και έργα πνευματικής ανάγκης, που πρέπει να προξενούν αισθητική χαρά, ώστε να αποκτήσουν αξία αυτά καθαυτά, άσχετα του χρόνου και του τόπου που εξυπηρετούν. Σε ότι αφορά στα φράγματα αυτό θα συμβεί μόνο αν είναι έργα τέχνης, δηλαδή συνδυάζουν κατά την κατασκευή τους την επιστήμη, την εμπειρία και την τεχνική κρίση και παρουσιάζουν τεχνική τελειότητα που προσεγγίζει την φυσική κατάσταση. Επίσης όταν δεν δημιουργούν περιβαλλοντικές επιπτώσεις, αλλά εμφανίζουν ενότητα με το τοπίο και δεν δημιουργούν κοινωνικές επιπτώσεις. Σε ότι αφορά τις ανεμογεννήτριες απαιτείται να δημιουργηθεί μια άλλη μορφή τέχνης που θα ενσωματώσει τόσο στη μορφολογία όσο και στην κριτική της την σημερινή κατάσταση. Εξάλλου οι ανεμογεννήτριες αποτελούν αντικείμενο βιομηχανικού design της εποχής μας, αναμφίβολα "προχωρημένης" αισθητικής που προκύπτει κυρίως από την τεχνολογική τελειότητα του σχεδιασμού τους. Επίσης απαιτείται να συνεχιστεί η έρευνα, προκειμένου να προωθηθούν στην αγορά νέες καινοτόμες ανεμογεννήτριες, που δεν αγνοούν την έννοια της αποδοτικότητας και αντιμετωπίζουν τις όποιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις που επιφέρουν οι κλασικές ανεμογεννήτριες.

PDF Πλήρες κείμενο (5760 KB)